Thái Phương Linh
Fan Cứng
1. Túi mật
Túi mật nằm ở mặt dưới gan, vùng bụng trên bên phải, dưới bờ sườn. Túi mật có chức năng chứa dịch mật do gan bài tiết. Khi ăn, túi mật co lại, tống mật vào ruột để tiêu hóa thức ăn.
Dịch mật gồm nước, muối, lecithin, cholesterol, bilirubin và một số sắc tố khác. Khi nồng độ của cholesterol hay bilirubin tăng cao, các chất này không còn hòa tan nữa mà kết tụ lại tạo thành sỏi.
Sỏi túi mật có thể nhỏ như hạt cát hay to tới 2-3cm, có thể có 1 viên sỏi hay vài trăm viên sỏi. Tên gọi:
- Sỏi Cholesterol (khi Cholesterol > 50% trọng lượng sỏi)
- Sỏi sắc tố (khi Calcium bilirubinate > 50% TL sỏi)
- Sỏi hỗn hợp (khi Cholesterol < 50% - Calcium bilirubinate < 50%)
2. Sỏi túi mật
- Xuất độ chiếm 10% dân số (thường gặp hơn ở nữ)
- Phần lớn là không có triệu chứng
- Biểu hiện bệnh khi xảy ra biến chứng
Thành phần sỏi túi mật
- Cholesterol (>75% sỏi túi mật; do sự tinh thể hóa của dịch mật)
- Sắc tố (Chiếm khoảng 10-20% sỏi túi mật; calcium bilirubinate; do sự kết tủa bilirubin không liên hợp hoặc có kèm theo nhiễm trùng đường mật)
3. Biến chứng của sỏi túi mật
Sỏi túi mật gây viêm túi mật là biến chứng thường gặp nhất. Nếu không được điều trị kịp thời, sỏi túi mật và viêm túi mật cấp có thể gây ra một số biến chứng sau:
- Hoại thư, thủng, viêm phúc mạc mật
- Đè vào đường mật (hội chứng Mirizzi)
- Viêm túi mật nhầy, mủ, hoại tử (hơi trong thành túi mật)
- Sỏi ống mật chủ (khoảng 10%)
- Rò túi mật-ruột (hơi trong túi mật)
- Tắc ruột do sỏi mật (tắc ruột non)
- Túi mật sứ (Can xi hóa thành túi mật)
- Ung thư (hiếm)
4. Triệu chứng của sỏi túi mật
Sỏi túi mật có thể hoàn toàn không có triệu chứng gì ( Trên >2/3) không triệu chứng)
Nếu có triệu chứng thì các triệu chứng thường gặp là:
- Cơn đau quăn mật (Đau bụng trên bên phải, dưới bờ sườn. Cơn đau có thể kéo dài vài phút hay vài giờ và tái phát nhiều đợt)
- Nếu túi mật viêm cấp thì đau nhiều và liên tục kèm với sốt
5. Cách phát hiện sỏi mật?
Dựa vào bệnh cảnh lâm sàng
Xét nghiệm máu (thường có kết quả bình thường)
Siêu âm bụng là cách đơn giản để chẩn đoán sỏi túi mật
- Với kỹ thuật hiện nay, siêu âm có thể phát hiện được những viên sỏi có kích thước trên 2 mm.
- Chỉ cần dựa vào triệu chứng đau trên lâm sàng, kết hợp với siêu âm là có thể chẩn đoán được phần lớn các trường hợp sỏi túi mật.
- Nếu siêu âm thông thường không phát hiện hoặc nghi ngờ thì có thể làm siêu âm qua nội soi ngược dòng. Đưa ống soi qua miệng, đến tá tràng vào đường mật sẽ nhìn thấy tất cả.
6. Đối tượng nào có nguy cơ cao bị sỏi túi mật
- Lớn tuổi (> 40 tuổi)
- Giới nữ (nhiều con, mang thai)
- Béo phì
- Tiền sử gia đình
- Dùng thuốc (hormones, nuôi ăn đường tĩnh mạch)
- Tình trạng tán huyết mạn tính
- Một số khác là bệnh lý hỗng tràng, giảm cân nhanh….
Điều trị sỏi túi mật
Nếu sỏi túi mật nhỏ và không triệu chứng:
Hầu hết các nghiên cứu trên thế giới đều đồng ý là không cần điều trị. Tuy nhiên, người bệnh phải biết rõ triệu chứng và cách diễn tiến của bệnh để điều trị kịp thời.
Phẫu thuật:
Khi bệnh nhân có sỏi túi mật có triệu chứng, nguy cơ biến chứng nặng
Mở túi mật lấy sỏi:
Hiện nay hầu như không được áp dụng do điều trị không triệt để,vì sau đó sẽ tái phát sỏi & không điều trị được biến chứng viêm túi mật.
Phẫu thuật cắt túi mật
- Phẫu thuật mở
- Phẫu Thuật Nội soi: Hiện nay Phương pháp PTNS được xem là tiêu chuẩn vàng trong điều trị sỏi túi mật. Phẫu thuật cắt túi mật qua ngả nội soi với sẹo rất nhỏ, không gây đau đớn.
Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn
Xem tiếp...