SỨC KHỎE - GIA ĐÌNH

Cần biết gì về thời kỳ mãn kinh?​

Mãn kinh được chẩn đoán khi phụ nữ không có kinh nguyệt trong 12 tháng liên tục. Ở Hoa Kỳ, thời kỳ mãn kinh thường bắt đầu ở tuổi 40 hoặc 50, độ tuổi mãn kinh trung bình là 51 tuổi. Khi đó, buồng trứng ngừng hoạt động hoàn toàn, nồng độ hormone sinh dục nữ cũng sụt giảm nghiêm trọng.

Mặc dù mãn kinh là hiện tượng sinh lý bình thường và là quá trình tất yếu sẽ xảy ra ở phụ nữ, nhưng phẫu thuật cắt bỏ hai buồng trứng và tử cung cũng có thể gây ra mãn kinh. Phụ nữ mắc phải ung thư cần điều trị bằng hóa, xạ trị cũng gây ra mãn kinh sớm.

Bác sĩ Công cho biết, trước khi bước vào thời kỳ mãn kinh, phụ nữ sẽ trải qua một khoảng thời gian gọi là thời kỳ tiền mãn kinh. Đây là giai đoạn chuẩn bị và chuyển tiếp với các dấu hiệu cho thấy cơ quan sinh sản nữ vẫn còn hoạt động chứ chưa ngừng hoàn toàn, tuy nhiên không thể hoạt động mạnh mẽ như trước. Khi chính thức bước sang thời kỳ mãn kinh, cơ quan sinh sản nữ sẽ ngừng hoạt động hoàn toàn. Hiện tượng này sẽ kéo dài đến cuối đời và không thể hồi phục được. (1)

Tham khảo: Phụ nữ mãn kinh quan hệ được không?

Nhấn để mở rộng...

Mãn kinh ảnh hưởng đến khả năng sinh sản như thế nào?​

Thời kỳ mãn kinh được chia thành 3 giai đoạn, trong mỗi giai đoạn khả năng thụ thai ở phụ nữ sẽ thay đổi như sau: (2)

Khi sinh ra, buồng trứng phụ nữ có khoảng 1 triệu quả trứng. Khi bước vào độ tuổi dậy thì và bắt đầu có hiện tượng rụng trứng hàng tháng, con số này còn khoảng 300.000 và sẽ tiếp tục giảm trong suốt cuộc đời. Sự suy giảm số lượng trứng khỏe mạnh và những thay đổi nội tiết tố nữ có liên quan đến sự rụng trứng và mang thai, nên cơ hội mang thai của phụ nữ có sự thay đổi đáng kể theo tuổi và theo từng giai đoạn của thời kỳ mãn kinh.

1. Thời kỳ tiền mãn kinh​

Tiền mãn kinh là khoảng thời gian chuẩn bị trước khi phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh, thường bắt đầu ở độ tuổi từ 40 đến 44 tuổi. Độ dài và lượng máu kinh sẽ thay đổi trong thời kỳ này. Ngoài ra, cơ thể cũng giảm sản xuất Estrogen và Progesterone khi đến gần thời kỳ mãn kinh.

Minh họa sự thay đổi nồng độ Estrogen ở phụ nữ theo độ tuổi
Mặc dù khả năng sinh sản bắt đầu giảm trong thời kỳ tiền mãn kinh, nhưng phụ nữ vẫn có khả năng thụ thai tự nhiên. Thống kê cho thấy, tỷ lệ mang thai tự nhiên ở phụ nữ tiền mãn kinh ở độ tuổi 40-44 từ 10-20%, giảm xuống còn 12% ở phụ nữ trong độ tuổi 45-49.

2. Thời kỳ mãn kinh​

Như đã chia sẻ ở trên, thời kỳ mãn kinh chính thức bắt đầu khi phụ nữ trải qua 12 tháng liên tục không có kinh nguyệt. Phụ nữ không còn hoạt động rụng trứng ở thời kỳ này bởi các hormone cần thiết để buồng trứng phóng thích trứng không đủ. Nếu muốn mang thai, phụ nữ tuổi mãn kinh sẽ cần đến các phương pháp hỗ trợ sinh sản chẳng hạn như thụ tinh ống nghiệm (IVF).

3. Thời kỳ sau mãn kinh​

Tương tự như thời kỳ mãn kinh, phụ nữ khó có khả năng thụ thai tự nhiên sau mãn kinh. Thông thường, sau mãn kinh phụ nữ không thể rụng trứng, tức là buồng trứng không giải phóng trứng cả khi có sự trợ giúp. Vì thế, phụ nữ sau mãn kinh muốn mang thai thường nhờ đến phương pháp IVF sử dụng trứng hiến tặng.

Hoặc nếu trước đây đã trữ đông trứng hoặc phôi, phụ nữ có thể sử dụng để làm IVF khi đã mãn kinh.

Phụ nữ mãn kinh quan hệ có thai không?​

Thông qua những phân tích trên, chắc hẳn chị em đã có câu trả lời cho thắc mắc mãn kinh có thai được không. Khi bước vào thời kỳ mãn kinh, buồng trứng đã ngừng hoạt động hoàn toàn, tức là đã mất hẳn khả năng sản sinh trứng nên phụ nữ không còn khả năng mang thai tự nhiên được nữa. Vì thế, nếu chỉ lo lắng về việc mãn kinh có thai ngoài ý muốn thì chị em không cần sử dụng biện pháp tránh thai.

Tuy nhiên, phụ nữ tuổi mãn kinh nên sử dụng bao cao su hoặc các biện pháp quan hệ an toàn và chung thủy để tránh lây nhiễm bệnh qua đường tình dục (STDs) như giang mai, lậu, thậm chí là HIV… từ người bạn đời.

Đôi khi chúng ta nghe những trường hợp người phụ nữ mang thai và sinh con khi gần 60 tuổi, thậm chí là ngoài 60 tuổi. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là phụ nữ mang thai khi đã mãn kinh. Có thể họ bước vào thời kỳ mãn kinh muộn hơn, buồng trứng vẫn còn hoạt động và sản sinh trứng, hoặc họ nhờ đến sự giúp đỡ của y học hiện đại.

Phụ nữ mãn kinh không cần lo lắng về việc mang thai ngoài ý muốn, tuy nhiên cần quan hệ tình dục an toàn và chung thủy để tránh các bệnh lây qua đường tình dục

Phụ nữ mãn kinh nếu muốn có con phải làm sao?​

Nhiều trường hợp phụ nữ tuổi mãn kinh chưa có hoặc chưa đủ số con mong muốn vẫn có nhu cầu mang thai và sinh con. Vì không còn khả năng mang thai tự nhiên, nên trong những trường hợp này bác sĩ sẽ tư vấn phụ nữ sinh con với sự trợ giúp của các phương pháp hỗ trợ sinh sản. (3)

Nếu phụ nữ mãn kinh chưa lâu và siêu âm buồng trứng vẫn còn nang noãn, bác sĩ sẽ có tác động phù hợp để kích thích trứng hoặc nang noãn phát triển trở lại. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy phôi phát triển từ trứng của phụ nữ mãn kinh thường xuất hiện những bất thường nhiễm sắc thể, không thể phát triển thành thai nhi khỏe mạnh hoặc có nguy cơ dị tật ở trẻ.

Trong trường hợp phụ nữ đã mãn kinh quá lâu, buồng trứng đã teo nhỏ, các nang noãn không đủ kích thước nên không thể tiến hành kích trứng. Lúc này, cách có thai duy nhất là thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Nếu IVF thành công, phôi sẽ được cấy vào niêm mạc tử cung của người phụ nữ như khi mang thai tự nhiên. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tỷ lệ thất bại của IVF là từ 15-25% và tăng dần theo tuổi mẹ.

Với sự phát triển của y học hiện đại, hiện nay phụ nữ đã dần quen với việc đông lạnh trứng, tức là bảo quản trứng ở nhiệt độ thấp trong một thời gian dài. Đến thời điểm thích hợp, trứng được đem đi rã đông và thụ tinh trong ống nghiệm cùng với tinh trùng của người chồng. Trong trường hợp phụ nữ mãn kinh không có trứng đông lạnh thì có thể xin trứng từ người hiến tặng.

Bên cạnh đó, bác sĩ có thể chỉ định phụ nữ sử dụng liệu pháp hormone để chuẩn bị sẵn sàng cho việc thụ thai cũng như mang thai. Tùy vào từng trường hợp cụ thể, xem xét nhiều khía cạnh mà bác sĩ hỗ trợ sinh sản sẽ tư vấn liệu phụ nữ mãn kinh có nên tiến hành IVF hay không, phác đồ như thế nào. Vì thế, chị em cần tham khảo ý kiến chuyên gia hỗ trợ sinh sản để được tư vấn kỹ lưỡng trước khi thực hiện làm IVF.

Sự phát triển của y học hiện đại đã hiện thực hóa giấc mơ làm mẹ cho nhiều phụ nữ ở độ tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh

Những rủi ro có thể gặp phải nếu mang thai ở tuổi mãn kinh​

Nguy cơ thường gặp nhất của việc thực hiện IVF ở tất cả lứa tuổi, trong đó có phụ nữ thời kỳ mãn kinh là tăng khả năng mang đa thai. Đó chính là lý do các chuyên gia hỗ trợ sinh sản khuyến cáo chỉ nên chuyển một phôi mỗi lần để giảm khả năng mang song thai hoặc đa thai.

Ngoài ra, phụ nữ từ 35 tuổi trở lên nếu mang thai sẽ tăng các nguy cơ sau:

• Thai chết lưu, sảy thai, sinh non hoặc sinh khó.
• Bệnh lý đái tháo đường thai kỳ có thể gây ra các vấn đề sức khỏe ở mẹ và bé.
• Mổ lấy thai do không còn đủ sức để sinh qua ngả âm đạo.
• Tiền sản giật do huyết áp cao khi mang thai.
• Sinh con có những bất thường nhiễm sắc thể, chẳng hạn như hội chứng Down.

Lưu ý khi mang thai ở độ tuổi mãn kinh​

Mang thai là khoảng thời gian dài 9 tháng 10 ngày đòi hỏi mẹ phải chuẩn bị sẵn sàng và kỹ lưỡng nhiều thứ. Đặc biệt, phụ nữ tuổi mãn kinh cần cẩn trọng hơn rất nhiều để tránh những tai biến sản khoa nguy hiểm xảy ra trong suốt quá trình mang thai và chuyển dạ. Bác sĩ Công khuyến cáo phụ nữ mãn kinh cần lưu ý những điều sau để giảm thiểu rủi ro khi mang thai: (4)

• Trao đổi kỹ lưỡng với bác sĩ sản khoa và bác sĩ hỗ trợ sinh sản để được lên kế hoạch theo dõi, chăm sóc thai kỳ chặt chẽ, đo lường các nguy cơ xảy ra để có kế hoạch dự phòng tốt nhất.
• Thực hiện các xét nghiệm, tầm soát đánh giá tình trạng sức khỏe để xác định thời điểm tốt nhất để mang thai.
• Bồi dưỡng cơ thể, đảm bảo sức khỏe tốt nhất để sẵn sàng cho quá trình mang thai. Phụ nữ mãn kinh cần tránh uống rượu bia, hút thuốc lá, sử dụng các chất kích thích và kiểm soát tốt cân nặng.
• Trong suốt thai kỳ, phụ nữ cần tuân thủ chặt chẽ những chỉ định của bác sĩ. Thăm khám thai đúng hẹn để được bác sĩ theo dõi thai kỳ sát sao, hạn chế tối đa các nguy cơ và mối đe dọa xảy ra.

Mang thai ở tuổi mãn kinh là điều không được khuyến khích bởi những nguy cơ đe dọa sức khỏe cho cả mẹ và bé. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt phụ nữ mãn kinh vẫn mong muốn được mang thai và sinh con. Lúc này, các phương pháp hỗ trợ sinh sản cùng những tiến bộ của y học hiện đại sẽ can thiệp giúp giấc mơ của phụ nữ thành hiện thực.

Trung tâm Sản Phụ khoa Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia Sản Phụ khoa giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm sẵn sàng đồng hành cùng phụ nữ trên hành trình đón nhận thiên chức làm mẹ.

Đặc biệt, Trung tâm Sản Phụ khoa còn liên kết chặt chẽ cùng nhiều chuyên khoa khác trong bệnh viện như Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Trung tâm Sơ sinh, khoa Nhi, Trung tâm Tim mạch, Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh… cùng hội chẩn và lên kế hoạch mang thai tốt nhất cho phụ nữ tuổi mãn kinh, giúp mẹ trải qua thai kỳ khỏe mạnh, sinh nở an toàn, bé được chăm sóc toàn diện ngay từ khi lọt lòng, đảm bảo nền tảng tốt nhất cho sự phát triển thể chất và trí tuệ trong tương lai.