SỨC KHỎE - GIA ĐÌNH

Nhiễm Leptospira là một bệnh nhiễm trùng cấp tính toàn thân do xoắn khuẩn Leptospira gây nên. Đối với bệnh nhân bị nhiễm loại vi khuẩn này có thể xuất hiện một loạt các triệu chứng nhưng cũng có thể không có triệu chứng gì cả. Nếu bệnh không được điều trị, bệnh nhân có thể mắc phải các tổn thương thận, viêm màng não suy gan, và suy hô hấp. Bệnh có thể gây tử vong.

1. Triệu chứng​

Sau khi tiếp xúc với các vi khuẩn hầu hết mọi người sẽ không có triệu chứng trong vòng ít nhất 10 ngày. Các triệu chứng bao gồm: Khởi phát sốt đột ngột; Ớn lạnh (rét run); Đau cơ, đau xương khớp; Nhức đầu; Ho khan; Buồn nôn; Nôn mửa; Tiêu chảy; Đau họng; Đau bụng

2. Chẩn đoán​

Hỏi bệnh sử và khám thực thể. Xét nghiệm máu toàn bộ (CBC), xét nghiệm bảng chuyển hóa toàn diện (CMP), chụp cắt lớp vi tính (CT Scan),xét nghiệm nước tiểu (UA), siêu âm.

3. Điều trị​

Điều trị phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng. Những loại kháng sinh có thể được chỉ định gồm: ampicillin, penicillin, ceftriaxone, cefotaxime, doxycycline, azithromycin và clarithromycin. Trong những trường hợp nặng, bệnh nhân sẽ được chỉ định các biện pháp chăm sóc hỗ trợ như dịch truyền tĩnh mạch và thở máy.

Tổng quan: Nhiễm Leptospira là một bệnh nhiễm trùng cấp tính toàn thân do xoắn khuẩn Leptospira gây nên. Trên lâm sàng bệnh có nhiều thể khác nhau từ nhiễm trùng không có biểu hiện lâm sàng đến bệnh tối cấp gây tử vong. Nhiễm Leptospira biểu hiện giống như bệnh cúm với sốt đau đầu và đau cơ. Thể nặng của nhiễm Leptospira biểu hiện vàng da viêm gan, suy chức năng thận và xuất huyết, còn gọi là Hội chứng Weil có thể tử vong.
Nguyên nhân

• Tên tác nhân là Leptospira thuộc loài gây bệnh (có một loài Leptospira khác sống tự do không gây bệnh).
• Hình thái: Leptospira hình xoắn, mảnh, có móc ở 2 đầu nên còn gọi là xoắn khuẩn móc để Leptospira có thể chui sâu vào mô vật chủ. Trên kính hiển vi nền đen nhìn thấy Leptospira như một sợi chỉ lóng lánh như bạc, di động nhanh.
• Khả năng tồn tại trong môi trường bên ngoài: Sức đề kháng của Leptospira tuy yếu nhưng còn cao hơn so với các loại xoắn khuẩn khác. Leptospira có thể sống lâu trong nước, ở môi trường có pH toan thì không phát triển được. Leptospira chịu được lạnh và sống được 1 tuần ở nhiệt độ thường trong môi trường máu đã loại tơ huyết. Chất mật trong gan sẽ làm cho Leptospira ngừng hoạt động và tan ra từ 10-15 phút. Leptospira bị chết ở 560C trong 10 phút, ở dịch dạ dày trong 30 phút và bị diệt bởi nước Javelle và phenol.

Nguyên nhân khác:

Dấu hiệu lâm sàng​

• Khoảng 15-40% số người bị nhiễm không có biểu hiện lâm sàng.
• Trong những trường hợp bị bệnh, biểu hiện lâm sàng rất khác nhau từ nhẹ đến nặng, thậm chí tử vong. Hơn 90% bị bệnh là thể nhẹ không có vàng da, có hoặc không viêm màng não, khoảng 5-10% biểu hiện nặng với vàng da đậm (hội chứng Weil).
• Thời kỳ ủ bệnh thường kéo dài từ 1 đến 2 tuần nhưng thay đổi từ 2 đến 26 ngày.

Phòng ngừa:

Biện pháp dự phòng​

• Tuyên truyền giáo dục sức khoẻ. Cung cấp những thông tin cần thiết về bệnh xoắn khuẩn vàng da cho nhân dân, nhất là ở nơi có bệnh lưu hành địa phương, nơi có ổ dịch tiềm tàng và môi trường lao động có nguy cơ nhiễm Leptospira từ nước tiểu súc vật nuôi hoặc quần thể chuột đối với ngành nông nghiệp, chăn nuôi, lâm nghiệp, ngư nghiệp, v.v... để nhân dân biết cách tự phòng bệnh và phát hiện sớm những trường hợp nghi ngờ.
• Vệ sinh phòng bệnh:
  • Các chuồng trại chăn nuôi súc vật, lò mổ, v.v… phải cao ráo, có nền cứng dễ thoát nước, thường xuyên được cọ rửa sạch sẽ và khử trùng tẩy uế khi cần thiết.
  • Những người làm việc trong môi trường lao động hoặc nghề nghiệp có nguy cơ bị nhiễm Leptospira phải được trang bị bảo vệ da, niêm mạc như quần áo lao động, tạp dề, ủng, găng tay, kính mắt,…
  • Tại các cơ sở chăn nuôi súc vật, các lò mổ, bể bơi, v.v… cần phải kiểm tra thường xuyên hoặc định kỳ quần thể chuột, các chất thải để xử lý kịp thời phòng chống chuột và vệ sinh môi trường.
  • Tiêm vắc-xin có các chủng Leptospira chủ yếu lưu hành địa phương cho súc vật nuôi cũng có kết quả nhất định nhưng không loại trừ được tình trạng nhiễm Leptospira và bài tiết xoắn khuẩn trong nước tiểu.
  • Tiêm vắc-xin Leptospira cho người làm nghề nghiệp có nguy cơ mắc bệnh cao đã thực hiện có kết quả ở một số nước phát triển như Nhật Bản, Italia, Pháp, Tây Ban Nha, Trung Quốc,…

Điều trị:

Nguyên tắc điều trị​

Cần điều trị sớm kháng sinh penicillin G với liều 5-10 triệu đơn vị/ngày cho người lớn và 100.000 đơn vị/kg cho trẻ em, dùng trong 10-15 ngày. Những người có dị ứng với penicillin có thể thay bằng doxycyclin, ampicillin hoặc erythromycin. Trường hợp nặng dùng cephalosporin hoặc quinolone.
Điều trị triệu chứng: Hồi phục nước, điện giải, trợ tim, truyền máu (nếu xuất huyết có sốc), hồi sức hô hấp và lọc ngoại thận nếu cần thiết trong các thể nặng.

Điều trị đặc hiệu​

Điều trị kháng sinh nên bắt đầu sớm nhất nếu có thể.

• Thể nhẹ:
  • Doxycycline 100mg uống 2 lần/ngày hoặc
  • Ampicilline 500-750mg uống 4 lần/ngày hoặc
  • Amoxycilline 500mg uống 4 lần/ngày
• Thể trung bình và nặng:
  • Penicilline G 1,5-2 triệu đơn vị tiêm tĩnh mạch 4 lần/ngày.
  • Ampicilline 1g tiêm tĩnh mạch 4 lần/ngày hoặc Amoxicillin 1g tiêm tĩnh mạch 4 lần/ngày. Nếu dị ứng với Pencillin có thể thay bằng Erthromycine 500mg 4 lần/ngày.
  • Thời gian dùng thuốc kéo dài từ 7-10 ngày.
  • Một số kháng sinh mới như các Cephalosporin thế hệ 3 có tác dụng tốt với Leptospira in vitro hiện chưa có đủ dữ liệu áp dụng trên lâm sàng.