Vũ Quỳnh Anh
Fan Cứng
Ngày này năm xưa 30/1 có 5 sự kiện của Việt Nam và 5 sự kiện của thế giới.
Max Theiler sonh ngày 30 tháng 1 năm 1899. Ông là nhà virus học người Mỹ gốc Nam Phi. Ông đoạt giải Nobel Sinh lý và Y khoa năm 1951 nhờ triển khai vaccine chống bệnh sốt rét vàng.
Vaccine của Theiler được quỹ Rockefeller sản xuất, với 28 triệu liều được tiêm trong khoảng thời gian từ năm 1940 – 1947. Cuối cùng, dịch sốt rét vàng đã bị triệt tiêu hoàn toàn.
Douglas Engelbart sinh ngày 30 tháng 1 năm 1925. Ông là một nhà phát minh nổi tiếng người Mỹ, thuộc lớp học giả tiên phong phát triển internet. Engelbart nổi tiếng nhờ việc phát minh ra chuột máy tính. Ngoài ra ông cũng phát triển các hệ thống siêu văn bản (chính là nội dung của các trang web hiện nay).
Ngày 30 tháng 1 năm 1933, Adolf Hitler chính thức tuyên thệ nhậm chức thủ tướng nước Đức. Hitler được chính trường và giới học giả Đức ủng hộ với kỳ vọng ông sẽ giúp nước Đức vượt ra khỏi những xiềng xích của Hòa ước Versailles.
Sự kiện này đánh dấu việc Adolf Hitler và Đảng Quốc xã nắm quyền kiểm soát nền chính trị của nước Đức. Hitler nhanh chóng thực hiện các biện pháp biến mình trở thành kẻ độc tài, toàn trị, rồi reo rắc nỗi khiếp sợ cho toàn thế giới sau này.
MV Wilhelm Gustloff là một con tàu du lịch cỡ lớn của Đức, được đóng vào năm 1937. Ngày 30 tháng 1 năm 1945, con tàu này bất ngờ trúng 3 quả ngư lôi của Liên Xô khi đang trên vùng biển Baltic. Lúc này, MV Wilhelm Gustloff đang làm nhiệm vụ di tản dân thường và viên chức khỏi vùng bị Hồng quân bao vây.
Đây được xem là thảm họa hàng hải thảm khốc nhất trong lịch sử với khoảng gần 10 nghìn người thiệt mạng, cao hơn cả con số thương vong trong những cuộc giao chiến trên biển.
Mahatma Gandhi là anh hùng dân tộc của Ấn Độ. Ông đã chỉ đạo cuộc kháng chiến chống chế độ thực dân của Đế quốc Anh và giành độc lập cho Ấn Độ. Ông được thế giới biết đến là vị lãnh tụ yêu hòa bình, đấu tranh hết mình vì bình đẳng và bác ái.
Tuy nhiên, tư tưởng nhân ái của Gandhi lại khiến những kẻ Ấn Độ giáo cực đoan phẫn nộ. Họ chỉ trích Gandhi là lãnh đạo nhu nhược. Ngày 30 tháng 1 năm 1948, Gandhi bị bắn chết bởi một môn đồ Ấn Độ giáo cực đoan.
Sau khi nghĩa quân Tây Sơn dẹp được loạn Trịnh Nguyễn phân tranh, 3 anh em họ Nguyễn chia nhau cai trị đất nước. Lúc này, bè lũ Lê Chiêu Thống sang cầu cứu nhà Thanh. Nhà Thanh quyết định mượn cớ để xâm lược nước ta.
Nhận được tin, Nguyễn Huệ lên ngôi, lấy niên hiệu là Quang Trung, dẫn quân ra bắc đánh giặc. Ngày mùng 5 tết Kỷ Dậu, tức ngày 30 tháng 1 năm 1789 đã diễn ra trận quyết chiến tại Ngọc Hồi (Đống Đa, Hà Nội). Quân Thanh đại bại, triều đại Tây Sơn chính thức được nhà Thanh công nhận.
Ngày 30 tháng 1 năm 1964, tướng Nguyễn Khánh đã tiến hành đảo chính, lật đổ chính quyền của Dương Văn Minh và lên nắm chính quyền ngụy quyền.
Cuộc đảo chính này chỉ diễn ra sau cuộc đảo chính đẫm máu của Dương Văn Minh chưa đầy 3 tháng và diễn ra khá ôn hòa, chỉ kéo dài vài tiếng đồng hồ.
Trong buổi phát thanh trên đài sau khi đảo chính, Khánh cho biết ông ta tiến hành đảo chính là vì Hội đồng quân sự bất tài, không có tiến triển nào trong việc chống lại Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam.
Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 diễn ra ngày 30 tháng 1 năm 1968. Chiến dịch này nổ ra ở khắp các tỉnh miền Nam, đặc biệt là các đô thị lớn như Sài Gòn, Biên Hòa, Cần Thơ…
Trong 3 đợt của chiến dịch, quân Giải phóng đã gây cho quân Mỹ và đồng minh những thiệt hại lớn. Hơn 600 nghìn lính Mỹ – ngụy bị loại khỏi vòng chiến đấu, 13 nghìn xe cơ giới và 1 nghìn tàu chiến bị phá hủy. Đây là chiến dịch lớn, có tác động sâu sắc đến những quyết định chính trị của Mỹ tại chiến trường Việt Nam sau này.
Chiến dịch Đường 9 – Nam Lào mở màn ngày 30 tháng 1 năm 1971. Đây là chiến dịch của Giải phóng quân nhằm đối phó với chiến dịch Lam Sơn 719 của Quân lực Việt Nam Cộng hòa.
Chiến dịch Lam Sơn 719 thực chất là cuộc thử nghiệm xem khả năng chiến đấu của ngụy quân đến đâu nếu Mỹ rút lực lượng ra khỏi Việt Nam. Tuy nhiên, sự yếu kém về cả chiến thuật lẫn tinh thần chiến đấu khiến ngụy quân nhanh chóng thất bại trước sự hợp tác của quân giải phóng và quân đội Lào.
Hoàng Dương sinh năm 1933, mất ngày 30 tháng 1 năm 2017. Ông là nhạc sĩ nổi tiếng của Việt Nam. Ông cũng được biết đến là con trai của nhà văn, danh nhân văn hoá Trúc Khê.
Hoàng Dương nổi tiếng nhất trong lĩnh vực đàn cello. Ông là người có công xây dựng bộ môn cello và khoa đàn dây tại Nhạc viện Hà Nội. Ông không viết nhiều ca khúc, có 2 ca khúc nổi tiếng nhất là Hướng Về Hà Nội và Tiếc Thu.
Xem thêm sự kiện ngày này năm xưa 30/1 tại đây.
Xem tiếp...
Thế giới ngày 30/1:
1. Ngày sinh Max Theiler năm 1899
Max Theiler sonh ngày 30 tháng 1 năm 1899. Ông là nhà virus học người Mỹ gốc Nam Phi. Ông đoạt giải Nobel Sinh lý và Y khoa năm 1951 nhờ triển khai vaccine chống bệnh sốt rét vàng.
Vaccine của Theiler được quỹ Rockefeller sản xuất, với 28 triệu liều được tiêm trong khoảng thời gian từ năm 1940 – 1947. Cuối cùng, dịch sốt rét vàng đã bị triệt tiêu hoàn toàn.
2. Ngày sinh Douglas Engelbart năm 1925
Douglas Engelbart sinh ngày 30 tháng 1 năm 1925. Ông là một nhà phát minh nổi tiếng người Mỹ, thuộc lớp học giả tiên phong phát triển internet. Engelbart nổi tiếng nhờ việc phát minh ra chuột máy tính. Ngoài ra ông cũng phát triển các hệ thống siêu văn bản (chính là nội dung của các trang web hiện nay).
3. Adolf Hitler nhậm chức thủ tướng Đức năm 1933
Ngày 30 tháng 1 năm 1933, Adolf Hitler chính thức tuyên thệ nhậm chức thủ tướng nước Đức. Hitler được chính trường và giới học giả Đức ủng hộ với kỳ vọng ông sẽ giúp nước Đức vượt ra khỏi những xiềng xích của Hòa ước Versailles.
Sự kiện này đánh dấu việc Adolf Hitler và Đảng Quốc xã nắm quyền kiểm soát nền chính trị của nước Đức. Hitler nhanh chóng thực hiện các biện pháp biến mình trở thành kẻ độc tài, toàn trị, rồi reo rắc nỗi khiếp sợ cho toàn thế giới sau này.
4. Thảm họa tàu MV Wilhelm Gustloff năm 1945
MV Wilhelm Gustloff là một con tàu du lịch cỡ lớn của Đức, được đóng vào năm 1937. Ngày 30 tháng 1 năm 1945, con tàu này bất ngờ trúng 3 quả ngư lôi của Liên Xô khi đang trên vùng biển Baltic. Lúc này, MV Wilhelm Gustloff đang làm nhiệm vụ di tản dân thường và viên chức khỏi vùng bị Hồng quân bao vây.
Đây được xem là thảm họa hàng hải thảm khốc nhất trong lịch sử với khoảng gần 10 nghìn người thiệt mạng, cao hơn cả con số thương vong trong những cuộc giao chiến trên biển.
5. Mahatma Gandhi bị ám sát năm 1964
Mahatma Gandhi là anh hùng dân tộc của Ấn Độ. Ông đã chỉ đạo cuộc kháng chiến chống chế độ thực dân của Đế quốc Anh và giành độc lập cho Ấn Độ. Ông được thế giới biết đến là vị lãnh tụ yêu hòa bình, đấu tranh hết mình vì bình đẳng và bác ái.
Tuy nhiên, tư tưởng nhân ái của Gandhi lại khiến những kẻ Ấn Độ giáo cực đoan phẫn nộ. Họ chỉ trích Gandhi là lãnh đạo nhu nhược. Ngày 30 tháng 1 năm 1948, Gandhi bị bắn chết bởi một môn đồ Ấn Độ giáo cực đoan.
Ngày này năm xưa 30/1 của Việt Nam:
1. Quang Trung đại phá quân Thanh năm 1789
Sau khi nghĩa quân Tây Sơn dẹp được loạn Trịnh Nguyễn phân tranh, 3 anh em họ Nguyễn chia nhau cai trị đất nước. Lúc này, bè lũ Lê Chiêu Thống sang cầu cứu nhà Thanh. Nhà Thanh quyết định mượn cớ để xâm lược nước ta.
Nhận được tin, Nguyễn Huệ lên ngôi, lấy niên hiệu là Quang Trung, dẫn quân ra bắc đánh giặc. Ngày mùng 5 tết Kỷ Dậu, tức ngày 30 tháng 1 năm 1789 đã diễn ra trận quyết chiến tại Ngọc Hồi (Đống Đa, Hà Nội). Quân Thanh đại bại, triều đại Tây Sơn chính thức được nhà Thanh công nhận.
2. Đảo chính Việt Nam Cộng hòa năm 1964
Ngày 30 tháng 1 năm 1964, tướng Nguyễn Khánh đã tiến hành đảo chính, lật đổ chính quyền của Dương Văn Minh và lên nắm chính quyền ngụy quyền.
Cuộc đảo chính này chỉ diễn ra sau cuộc đảo chính đẫm máu của Dương Văn Minh chưa đầy 3 tháng và diễn ra khá ôn hòa, chỉ kéo dài vài tiếng đồng hồ.
Trong buổi phát thanh trên đài sau khi đảo chính, Khánh cho biết ông ta tiến hành đảo chính là vì Hội đồng quân sự bất tài, không có tiến triển nào trong việc chống lại Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam.
3. Mở màn chiến dịch tết Mậu Thân năm 1968
Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 diễn ra ngày 30 tháng 1 năm 1968. Chiến dịch này nổ ra ở khắp các tỉnh miền Nam, đặc biệt là các đô thị lớn như Sài Gòn, Biên Hòa, Cần Thơ…
Trong 3 đợt của chiến dịch, quân Giải phóng đã gây cho quân Mỹ và đồng minh những thiệt hại lớn. Hơn 600 nghìn lính Mỹ – ngụy bị loại khỏi vòng chiến đấu, 13 nghìn xe cơ giới và 1 nghìn tàu chiến bị phá hủy. Đây là chiến dịch lớn, có tác động sâu sắc đến những quyết định chính trị của Mỹ tại chiến trường Việt Nam sau này.
4. Mở màn chiến dịch Đường 9 – Nam Lào năm 1971
Chiến dịch Đường 9 – Nam Lào mở màn ngày 30 tháng 1 năm 1971. Đây là chiến dịch của Giải phóng quân nhằm đối phó với chiến dịch Lam Sơn 719 của Quân lực Việt Nam Cộng hòa.
Chiến dịch Lam Sơn 719 thực chất là cuộc thử nghiệm xem khả năng chiến đấu của ngụy quân đến đâu nếu Mỹ rút lực lượng ra khỏi Việt Nam. Tuy nhiên, sự yếu kém về cả chiến thuật lẫn tinh thần chiến đấu khiến ngụy quân nhanh chóng thất bại trước sự hợp tác của quân giải phóng và quân đội Lào.
5. Ngày mất Hoàng Dương năm 2017
Hoàng Dương sinh năm 1933, mất ngày 30 tháng 1 năm 2017. Ông là nhạc sĩ nổi tiếng của Việt Nam. Ông cũng được biết đến là con trai của nhà văn, danh nhân văn hoá Trúc Khê.
Hoàng Dương nổi tiếng nhất trong lĩnh vực đàn cello. Ông là người có công xây dựng bộ môn cello và khoa đàn dây tại Nhạc viện Hà Nội. Ông không viết nhiều ca khúc, có 2 ca khúc nổi tiếng nhất là Hướng Về Hà Nội và Tiếc Thu.
Xem thêm sự kiện ngày này năm xưa 30/1 tại đây.
Xem tiếp...