Ngọc Khuê
Tích Cực
Trẻ em dưới 1 tuổi cần được tiêm đầy đủ các mũi vắc xin quan trọng trong những năm tháng đầu đời, bởi đây là đối tượng có sức đề kháng yếu, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên rất dễ bị các mầm bệnh nguy hiểm tấn công. Chính vì vậy, để chủ động phòng ngừa cho trẻ, bố mẹ cần bám sát lịch tiêm chủng cho bé dưới 1 tuổi để trẻ được tiêm vắc xin đầy đủ, đúng lịch theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Nhờ có vắc xin, cơ thể trẻ sẽ được bảo vệ trước các bệnh truyền nhiễm gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí gây tử vong ở trẻ sơ sinh.
Bài viết được sự tư vấn chuyên môn của BS Hoa Tuấn Ngọc, Quản lý Y khoa vùng miền Đông Nam Bộ, Hệ thống tiêm chủng VNVC.
Trẻ sơ sinh khi mới chào đời có hệ miễn dịch tốt do nhận được một lượng kháng thể thụ động được mẹ truyền qua cơ thể trong suốt quá trình mang thai. Kết hợp cùng lượng kháng thể có trong sữa mẹ ở giai đoạn sau sinh (sữa mẹ được chứng minh là chứa lượng kháng thể bề mặt sIgA nhiều gấp 10 – 100 lần so với lượng kháng thể này có trong máu) sẽ tạo nên hệ miễn dịch thụ động vững chắc bảo vệ bé khỏi các tác nhân gây bệnh nguy hiểm ở môi trường bên ngoài.
Tuy nhiên, khoảng từ 3 đến 6 tháng sau sinh, miễn dịch thụ động ở trẻ sẽ giảm dần. Trong khi đó, miễn dịch chủ động (còn được gọi là miễn dịch tự thân) trong giai đoạn này của trẻ còn rất yếu, chưa thể sản sinh ra các kháng thể cần thiết để tự bảo vệ chính mình trước những mầm bệnh nguy hiểm xung quanh. Điều đó khiến trẻ rất dễ mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và một khi mắc trẻ sẽ dễ gặp biến chứng nặng, thậm chí là tỷ lệ tử vong cực kỳ cao.
Theo dữ liệu tử vong của Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia (Hoa Kỳ) năm 1980, các bệnh truyền nhiễm góp phần gây ra 12,5% tổng số ca tử vong ở trẻ sơ sinh và gần 400.000 năm tuổi thọ tiềm tàng bị mất do tử vong ở trẻ sơ sinh. Các bệnh truyền nhiễm góp phần gây ra 9% số ca tử vong ở trẻ nhẹ cân và hơn 18% tổng số ca tử vong trong giai đoạn sau sinh. (1)
Chính vì vậy, ở trẻ em dưới 1 tuổi, ngoài việc bổ sung dinh dưỡng thông qua chế độ ăn uống để tăng cường sức đề kháng thì việc bám sát lịch tiêm chủng cho bé dưới 1 tuổi là rất cần thiết để trẻ có cơ hội được tiêm vắc xin đủ liều, đúng lịch, ngăn chặn các bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm, giảm nguy cơ gặp các biến chứng nghiêm trọng và tỷ lệ tử vong do các bệnh này gây ra.
Bên cạnh đó, chủ động tiêm vắc xin theo lịch tiêm phòng cho bé dưới 1 tuổi còn giúp giảm gánh nặng áp lực cho ngành Y tế và ngân sách quốc gia. So với chi phí điều trị bệnh, chi phí tiêm chủng được đánh giá là thấp hơn rất nhiều, chưa kể còn có những trường hợp để lại biến chứng nặng nề, thậm chí là suốt đời làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống sau này.
Bố mẹ cần bám sát lịch tiêm chủng cho bé dưới 1 tuổi để trẻ được tiêm vắc xin đầy đủ, đúng lịch theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO)
Lịch tiêm chủng cho bé dưới 1 tuổi theo khuyến cáo của WHO bao gồm các loại vắc xin quan trọng mà trẻ cần được tiêm đủ liều, đúng lịch trong những năm tháng đầu đời. Nếu bỏ lỡ một trong những loại vắc xin dưới đây, trẻ có thể mất đi cơ hội được bảo vệ toàn diện và trọn đời bằng vắc xin.
Theo báo cáo từ Global Tuberculosis Report 2022 – WHO vào năm 2021, Việt Nam hiện vẫn là quốc gia có gánh nặng bệnh lao cao trên toàn cầu khi ghi nhận 169.000 trường hợp mắc bệnh khiến 12.000 trường hợp tử vong và đứng thứ 11/30 quốc gia có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới. Với số liệu này, Bộ Y tế e ngại Việt Nam có thể sẽ đối mặt với nguy cơ bùng phát bệnh lao trong cộng đồng khi số trường hợp mắc và tử vong do căn bệnh này đang có dấu hiệu tăng so với giai đoạn trước đó.
Vắc xin phòng Lao (BCG – Việt Nam) được xếp vào lịch tiêm chủng cho trẻ dưới 1 tuổi và được WHO khuyến cáo tiêm cho trẻ sơ sinh càng sớm càng tốt, tốt nhất nên hoàn thành trong vòng 24 giờ đầu sau sinh. Chỉ cần tiêm một liều vắc xin phòng lao BCG sẽ giúp trẻ chủ động ngăn ngừa bệnh và các biến chứng ảnh hưởng đến phổi, hạch bạch huyết, thận, hệ thần kinh, đặc biệt mang lại hiệu quả cao trong việc phòng ngừa các hình thái lao nguy hiểm, nhất là lao viêm màng não với hiệu quả bảo vệ cao lên đến 70%.
Xem thêm: Lịch tiêm phòng cho trẻ sơ sinh đầy đủ chi tiết, phụ huynh cần lưu ý.
Theo Bộ Y tế, tại Việt Nam, ước tính có khoảng 10%-20% phụ nữ mang thai được chẩn đoán mắc viêm gan B mạn tính trong thai kỳ và có xu hướng tăng cao liên tục trong tương lai. Bên cạnh đó, viêm gan B có thể lây từ mẹ sang con trong lúc sinh hoặc ngay sau sinh với tỷ lệ lây nhiễm từ 5-10% và có tới 90% trẻ sơ sinh mắc viêm gan B từ mẹ chuyển sang giai đoạn viêm gan B mạn tính. (2)
Các chuyên gia của Vụ Sức khoẻ Bà mẹ – Trẻ em (Bộ Y tế) cho biết, viêm gan do virus HBV được xếp vào một trong hai loại viêm gan do virus có gánh nặng lớn nhất trên thế giới và là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các trường hợp xơ gan, suy gan và gây ra 80% tổng số ca mắc ung thư gan trên toàn thế giới. Việt Nam là quốc gia nằm trong vùng lưu hành dịch tễ rất cao của virus HBV.
Chính vì vậy, WHO khuyến cáo biện pháp hiệu quả nhất để ngăn chặn lây nhiễm HBV cũng như các căn bệnh do chúng gây ra là cho trẻ sơ sinh tiêm vắc xin viêm gan B liều đầu tiên càng sớm càng tốt, tốt nhất nên hoàn thành trong vòng 24 giờ đầu sau sinh (với hiệu quả bảo vệ lên đến 90%). Đây được coi là “thời gian vàng” để vắc xin kích thích hệ miễn dịch của trẻ sản sinh ra kháng thể đặc hiệu nhằm vô hiệu hóa HBV tấn công và gây tổn thương gan ở trẻ. Hiệu quả bảo vệ sẽ giảm dần chỉ còn khoảng 50% và không đạt được tiêu chuẩn bảo vệ nếu tiêm sau 1 tuần. (3)
Tại Việt Nam, vắc xin viêm gan B được cấp phép lưu hành gồm vắc xin Euvax (Hàn Quốc)/Engerix B (Bỉ)/Heberbiovac (Cuba)/Gene-HBvax (Việt Nam).
Vắc xin 6 trong 1 và vắc xin 5 trong 1 là 2 loại vắc xin quan trọng nằm trong lịch tiêm chủng trẻ em dưới 1 tuổi mà bố mẹ hoặc người giám hộ cần lưu ý để tiêm cho trẻ đầy đủ và đúng lịch.
Tại Việt Nam, vắc xin 6 trong 1 đang lưu hành 2 loại là vắc xin Infanrix Hexa (Bỉ) và Hexaxim (Pháp) giúp ngăn chặn hiệu quả 6 loại bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và rất phổ biến là bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, Hib và viêm gan B. Đối với vắc xin 5 trong 1, trong chương trình Tiêm chủng mở rộng của quốc gia sử dụng vắc xin ComBE Five (Ấn Độ) giúp ngăn chặn hiệu quả 5 loại bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và rất phổ biến là bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, Hib. Còn với tiêm chủng dịch vụ hiện có vắc xin 5 trong 1 Pentaxim (Pháp). Tuy nhiên, nếu tiêm vắc xin 5 trong 1 Pentaxim, bố mẹ và người giám hộ lưu ý cần tiêm thêm vắc xin viêm gan B đơn cho trẻ.
Phế cầu khuẩn là tác nhân gây nhiều bệnh nguy hiểm như viêm phổi, viêm màng não, viêm tai giữa, nhiễm khuẩn huyết, trong đó tỷ lệ trẻ mắc viêm phổi do phế cầu khuẩn trên toàn thế giới là rất cao. Cứ 20 giây trôi qua, viêm phổi lại cướp đi mạng sống của một đứa trẻ. Tại Việt Nam, ước tính có khoảng 2,9 triệu ca mắc viêm phổi khiến 4.000 trẻ tử vong mỗi năm. Đáng chú ý là, phế cầu khuẩn ngày càng nguy hiểm và là một trong những gánh nặng của y tế thế giới bởi khả năng kháng kháng sinh (nghiên cứu cho thấy phế cầu khuẩn đề kháng rất dữ với cả 16 loại kháng sinh), gây nhiều khó khăn cho quá trình điều trị bệnh.
Dự phòng các bệnh do phế cầu khuẩn bằng vắc xin là biện pháp hiệu quả cao và lâu dài tính đến thời điểm hiện tại, giúp ngăn chặn các bệnh lý do phế cầu khuẩn gây ra ở cả trẻ em và người lớn, từ đó giảm nguy cơ mắc biến chứng nguy hiểm, giảm việc sử dụng kháng sinh và giảm đáng kể tỷ lệ tử vong.
Hiện vắc xin phòng các bệnh do phế cầu khuẩn không có trong chương trình Tiêm chủng mở rộng, chỉ có trong tiêm chủng dịch vụ với 2 loại vắc xin là Synflorix (Bỉ) và Prevenar 13 (Bỉ).
Rotavirus là nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ mắc tiêu chảy cấp, phải nhập viện điều trị thậm chí là tử vong. Ước tính mỗi năm trên toàn thế giới có khoảng 1.7 tỷ trẻ em mắc bệnh tiêu chảy cấp khiến khoảng 525.000 trường hợp tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi. Tại Việt Nam, tiêu chảy cấp gây ra khoảng 500.000 đến 700.000 ca mắc mới hàng năm và được xếp vào nhóm bệnh truyền nhiễm nhóm B. (4)
Các chuyên gia cho biết trẻ em là đối tượng rất dễ nhiễm Rotavirus do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Trẻ càng nhỏ tuổi thì càng có nguy cơ cao mắc bệnh và gặp biến chứng nguy hiểm. Nguyên nhân khiến trẻ tử vong hàng đầu do tiêu chảy cấp được xác định chủ yếu do mất nước, mất điện giải và suy dinh dưỡng.
Vắc xin ngừa Rotavirus tại nước ta hiện có 3 loại: vắc xin Rotateq (Mỹ), vắc xin Rotarix (Bỉ), vắc xin Rotavin (Việt Nam) đều là dạng vắc xin uống nên việc chủng ngừa cho trẻ nhỏ rất đơn giản, dễ dàng.
Cúm mùa là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến, bất cứ ai cũng có nguy cơ mắc cúm bao gồm người già trên 65 tuổi, người có bệnh nền mạn tính, người suy giảm hệ miễn dịch, phụ nữ mang thai, trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ em dưới 2 tuổi. Bởi đây là đối tượng có sức đề kháng yếu, rất dễ bị các chủng virus cúm mùa thường gặp tấn công như cúm A/H3N2, cúm B và A/H1N1 và có nguy cơ cao gặp các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm não,… thậm chí là tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Theo thống kê từ Tổ chức Y tế thế giới, mỗi năm cúm mùa gây ra 5-10% trường hợp mắc ở người lớn và 20-30% trường hợp ở trẻ. Tại Việt Nam, mỗi năm ghi nhận khoảng 1 – 1,8 triệu người mắc cúm mùa. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo, trẻ em từ 6 tháng tuổi trở lên cần được tiêm vắc xin cúm mùa theo lịch tiêm ngừa cho bé dưới 1 tuổi và tiêm mũi nhắc mỗi năm để được vắc xin bảo vệ tối ưu nhất.
Hiện nay, có 3 loại vắc xin cúm mùa được cấp phép và lưu hành tại Việt Nam là vắc xin Tứ giá Vaxigrip Tetra (Pháp), Influvac Tetra (Hà Lan) và GC Flu Quadrivalent (Hàn Quốc).
Bất cứ ai cũng có thể mắc viêm màng não do não mô cầu, nhưng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là đối tượng có nguy cơ mắc cao nhất, nếu không được điều trị kịp thời trẻ có thể tử vong chỉ trong 1 ngày phát bệnh. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), viêm não mô cầu rất nguy hiểm bởi kể cả khi được chẩn đoán và điều trị kịp thời vẫn khiến khoảng 10% trường hợp mắc tử vong trong vòng 24 đến 48 giờ đầu. Tỷ lệ tử vong cao lên đến 50% nếu không được điều trị kịp thời. Trong trường hợp khỏi bệnh, trẻ vẫn có thể phải đối mặt với nhiều di chứng suốt đời như điếc, tổn thương não bộ… Chính vì vậy, bố mẹ cần bám sát lịch tiêm vắc xin cho trẻ dưới 1 tuổi để trẻ được tiêm chủng đầy đủ, chủ động phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu, bảo vệ sức khỏe tương lai.
Tại Việt Nam, vắc xin VA-Mengoc-BC (Cu Ba) được cấp phép sử dụng để phòng ngừa viêm màng não mô cầu tuýp B,C và vắc xin Menactra (Mỹ) phòng viêm màng não mô cầu do tuýp huyết thanh A,C,Y,W-135.
Viêm não Nhật Bản là bệnh nhiễm trùng não do virus viêm não Nhật Bản gây ra, đây cũng chính là tác nhân gây viêm não hàng đầu châu Á, với tỷ lệ mắc di chứng và tử vong cao ở trẻ nhỏ khoảng 25-35% . Các di chứng nghiêm trọng trẻ có thể mắc là động kinh, co giật liệt, rối loạn tâm thần, rối loạn ngôn ngữ,… khiến trẻ mất khả năng giao tiếp, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển toàn diện về sức khỏe, trí tuệ trong tương lai và trở thành gánh nặng cho gia đình và toàn xã hội. Chính vì vậy, Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo tiêm chủng là biện pháp đơn giản và duy nhất giúp phòng ngừa bệnh viêm não Nhật Bản. Đồng thời, tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch là rất cần thiết để hệ miễn dịch khỏe mạnh lâu dài.
Hiện nay, có 3 loại vắc xin viêm não Nhật Bản cho trẻ em và người lớn được sử dụng rộng rãi tại Việt Nam là vắc xin Jevax (Việt Nam), vắc xin Imojev (Thái Lan) và vắc xin JEEV (Ấn Độ).
Thủy đậu là bệnh truyền nhiễm cấp tính do VZV gây ra, có đặc tính lây nhiễm cao kể cả khi người bệnh chưa có triệu chứng, lưu hành quanh năm ở các tỉnh thành trên cả nước. Bệnh rất dễ lây lan thông qua đường hô hấp hoặc thông qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết mũi họng hoặc nốt mụn nước của người bệnh. Sốt, đau đầu, nổi mụn nước và ngứa ngáy toàn thân là những triệu chứng đặc trưng của bệnh. Sau khoảng 10 đến 14 ngày, các triệu chứng này sẽ thuyên giảm dần nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách. Ngược lại, nếu các nốt mụn nước không được vệ sinh sạch sẽ, điều trị kịp thời sẽ gây bội nhiễm, có thể để lại sẹo và trẻ có nguy cơ cao đối mặt với các biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm não, viêm màng não, nhiễm trùng máu… thậm chí là tử vong với tỷ lệ cao.
Hiện nay, có 3 loại vắc xin phòng bệnh thủy đậu hiệu quả được sử dụng phổ biến tại nước ta là vắc xin Varilrix (Bỉ), vắc xin Varivax (Mỹ) và vắc xin Varicella (Hàn Quốc).
Sởi là bệnh lý cấp tính lây nhiễm nhanh chóng qua đường hô hấp từ người bệnh sang người khỏe mạnh trong cộng đồng, thậm chí là xuyên biên giới quốc gia. Bệnh có biểu hiện đặc trưng như sốt, ho khan, phát ban khắp cơ thể, nhạy cảm với ánh sáng, mắt đỏ và trẻ em là đối tượng dễ bị lây nhiễm bệnh nhất bởi cơ thể chưa thể sản sinh kháng thể đặc hiệu chống lại virus sởi. Nếu mắc bệnh, trẻ rất dễ gặp các biến chứng nghiêm trọng và có khả năng kéo dài suốt đời như viêm tai giữa, viêm loét giác mạc, viêm não, viêm màng não, viêm phổi, mất thị lực vĩnh viễn… Nếu bố mẹ không kịp thời cho trẻ tiêm vắc xin theo lịch chích ngừa cho bé dưới 1 tuổi được WHO khuyến cáo hoặc tiêm bù những mũi vắc xin trễ lịch thì có thể khiến dịch sởi bùng phát vì không đảm bảo được miễn dịch cộng đồng.
Hiện nay, Việt Nam đang cấp phép lưu hành vắc xin sởi đơn MVVac (Việt Nam) và vắc xin sởi phối hợp với 2 loại là MMR II (Mỹ) và Priorix (Bỉ).
Viêm gan được mệnh danh là “sát thủ thầm lặng” bởi các triệu chứng khó nhận biết, dễ nhầm lẫn với triệu chứng của các bệnh khác nếu không thực hiện phương pháp xét nghiệm máu. Đến khi phát hiện thì bệnh đã chuyển sang giai đoạn viêm gan mạn tính, xơ gan, suy gan thậm chí là ung thư gan. Bên cạnh viêm gan B, viêm gan A tuy hiếm gặp nhưng các chuyên gia khuyến cáo không được chủ quan mà cần có biện pháp phòng ngừa phù hợp và chủ động, bệnh vẫn gây ra nhiều biến chứng đặc biệt nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Chính vì vậy, WHO nhấn mạnh cách phòng ngừa viêm gan A,B cũng như các biến chứng đặc biệt nguy hiểm, nhất là ở trẻ sơ sinh – đối tượng dễ bị mắc viêm gan B từ mẹ trong quá trình chuyển dạ hoặc ngay sau sinh là chủ động tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch. Việt Nam hiện cấp phép và đưa vào sử dụng vắc xin phòng viêm gan B Engerix B (Bỉ), Euvax B (Hàn Quốc), Heberbiovac (Cuba) và Gene-HBvax (Việt Nam). Vắc xin phòng viêm gan A là vắc xin Havax (Việt Nam) và Avaxim 80U (Pháp).
Song song với việc bám sát và tuân thủ lịch tiêm ngừa cho bé dưới 1 tuổi được WHO khuyến cáo, vẫn còn rất nhiều loại vắc xin quan trọng cho trẻ trên 1 tuổi mà bố mẹ hoặc người giám hộ cần lưu ý để giúp trẻ phòng ngừa nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm mà trong tương lai trẻ có nguy cơ phải đối mặt.
Cơ thể của trẻ em dưới 1 tuổi còn non nớt, rất nhạy cảm, dễ bị tổn thương nên trước khi đưa trẻ đi tiêm chủng, bố mẹ hoặc người giám hộ trẻ cần lưu ý một số vấn đề sau:
Cơ thể của trẻ em dưới 1 tuổi còn non nớt, rất nhạy cảm, dễ bị tổn thương nên việc khám sàng lọc kỹ lưỡng trước khi tiêm là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe cho trẻ.
Sau khi tiêm, trẻ có thể xuất hiện một số phản ứng phụ sau tiêm như sốt. Tuy nhiên, bố mẹ không cần quá lo lắng vì phản ứng này sẽ thuyên giảm sau khoảng vài ngày mà không cần điều trị.
Các chuyên gia khuyến cáo lịch tiêm chủng cho bé dưới 1 tuổi cần được thực hiện đầy đủ và đúng lịch bởi đây là khoảng thời gian quan trọng trẻ cần được bổ sung lượng kháng thể mới thay thế lượng kháng thụ động nhận được từ mẹ đã giảm dần theo thời gian. Tuy nhiên, thực tế có một số trường hợp trẻ dưới 1 tuổi bị nhỡ lịch tiêm chủng do sức khỏe không đảm bảo (trẻ sinh non thiếu tháng, trẻ bị sốt hoặc đang trong quá trình sử dụng thuốc điều trị bệnh) hoặc do bố mẹ/ người giám hộ quên lịch tiêm. Trong trường hợp này, bố mẹ hoặc người giám hộ phải có trách nhiệm liên hệ với bác sĩ để đưa trẻ đi tiêm bổ sung. Tùy thuộc vào từng loại vắc xin cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định các mũi tiêm bù phù hợp để đảm bảo trẻ được tiêm chủng đầy đủ theo lịch khuyến cáo của WHO.
Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC tự hào là đơn vị tiêm chủng uy tín, chất lượng cao hàng đầu Việt Nam, dẫn đầu về quy mô, chất lượng dịch vụ với mạng lưới hàng trăm cơ sở tiêm chủng hiện đại trên toàn quốc. Là đối tác chiến lược toàn diện của nhiều hãng vắc xin trên thế giới và kinh nghiệm dự trù vắc xin trong nhiều năm, VNVC đảm bảo cung ứng bền vững và đầy đủ các loại vắc xin quan trọng cho trẻ em và người lớn, kể cả các loại vắc xin thường xuyên khan hiếm trên thị trường như: vắc xin 5 trong 1, vắc xin 6 trong 1, vắc xin cúm mùa, vắc xin Sởi – Quai bị – Rubella, vắc xin phòng các bệnh do phế cầu khuẩn, vắc xin viêm não Nhật Bản, vắc xin phòng bệnh dại, vắc xin phòng ung thư cổ tử cung và các bệnh do HPV,…
Toàn bộ vắc xin tại VNVC được lưu trữ và bảo quản trong hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP và dây chuyền lạnh Cold Chain đạt chuẩn quốc tế đảm bảo an toàn và hiệu quả của vắc xin. Toàn bộ Khách hàng đến VNVC được khám sàng lọc miễn phí trước tiêm và thực hành an toàn tiêm chủng bởi đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng viên, nhân viên y tế chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, được đào tạo và cấp chứng chỉ An toàn tiêm chủng của Bộ Y tế.
Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC tự hào là đơn vị tiêm chủng uy tín, chất lượng cao hàng đầu Việt Nam, dẫn đầu về quy mô, chất lượng dịch vụ.
Để đặt lịch tiêm chủng vắc xin cho trẻ em và người lớn tại Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC, Quý Khách hàng có thể gọi tới hotline 028 7102 6595, nhắn tin cho Fanpage VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn hoặc liên hệ trực tiếp Hệ thống các trung tâm tiêm chủng VNVC.
Bố mẹ hoặc người giám hộ có trách nhiệm ghi nhớ lịch tiêm chủng cho bé dưới 1 tuổi để trẻ có cơ hội được vắc xin bảo vệ trước các mầm bệnh nguy hiểm trong những năm tháng đầu đời. Việc tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch không chỉ giúp ngăn chặn trường hợp mắc và tử vong do bệnh truyền nhiễm mà còn là nền tảng vững chắc để trẻ phát triển khỏe mạnh về thể chất lẫn trí não, góp phần quan trọng trong việc xây dựng và phát triển nguồn nhân lực của mỗi quốc gia.
Xem tiếp...
Bài viết được sự tư vấn chuyên môn của BS Hoa Tuấn Ngọc, Quản lý Y khoa vùng miền Đông Nam Bộ, Hệ thống tiêm chủng VNVC.
Vì sao cần tiêm chủng cho bé dưới 1 tuổi đầy đủ đúng lịch?
Trẻ sơ sinh khi mới chào đời có hệ miễn dịch tốt do nhận được một lượng kháng thể thụ động được mẹ truyền qua cơ thể trong suốt quá trình mang thai. Kết hợp cùng lượng kháng thể có trong sữa mẹ ở giai đoạn sau sinh (sữa mẹ được chứng minh là chứa lượng kháng thể bề mặt sIgA nhiều gấp 10 – 100 lần so với lượng kháng thể này có trong máu) sẽ tạo nên hệ miễn dịch thụ động vững chắc bảo vệ bé khỏi các tác nhân gây bệnh nguy hiểm ở môi trường bên ngoài.
Tuy nhiên, khoảng từ 3 đến 6 tháng sau sinh, miễn dịch thụ động ở trẻ sẽ giảm dần. Trong khi đó, miễn dịch chủ động (còn được gọi là miễn dịch tự thân) trong giai đoạn này của trẻ còn rất yếu, chưa thể sản sinh ra các kháng thể cần thiết để tự bảo vệ chính mình trước những mầm bệnh nguy hiểm xung quanh. Điều đó khiến trẻ rất dễ mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và một khi mắc trẻ sẽ dễ gặp biến chứng nặng, thậm chí là tỷ lệ tử vong cực kỳ cao.
Theo dữ liệu tử vong của Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia (Hoa Kỳ) năm 1980, các bệnh truyền nhiễm góp phần gây ra 12,5% tổng số ca tử vong ở trẻ sơ sinh và gần 400.000 năm tuổi thọ tiềm tàng bị mất do tử vong ở trẻ sơ sinh. Các bệnh truyền nhiễm góp phần gây ra 9% số ca tử vong ở trẻ nhẹ cân và hơn 18% tổng số ca tử vong trong giai đoạn sau sinh. (1)
Chính vì vậy, ở trẻ em dưới 1 tuổi, ngoài việc bổ sung dinh dưỡng thông qua chế độ ăn uống để tăng cường sức đề kháng thì việc bám sát lịch tiêm chủng cho bé dưới 1 tuổi là rất cần thiết để trẻ có cơ hội được tiêm vắc xin đủ liều, đúng lịch, ngăn chặn các bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm, giảm nguy cơ gặp các biến chứng nghiêm trọng và tỷ lệ tử vong do các bệnh này gây ra.
Bên cạnh đó, chủ động tiêm vắc xin theo lịch tiêm phòng cho bé dưới 1 tuổi còn giúp giảm gánh nặng áp lực cho ngành Y tế và ngân sách quốc gia. So với chi phí điều trị bệnh, chi phí tiêm chủng được đánh giá là thấp hơn rất nhiều, chưa kể còn có những trường hợp để lại biến chứng nặng nề, thậm chí là suốt đời làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống sau này.
Lịch tiêm chủng cho bé dưới 1 tuổi theo khuyến cáo của WHO
Lịch tiêm chủng cho bé dưới 1 tuổi theo khuyến cáo của WHO bao gồm các loại vắc xin quan trọng mà trẻ cần được tiêm đủ liều, đúng lịch trong những năm tháng đầu đời. Nếu bỏ lỡ một trong những loại vắc xin dưới đây, trẻ có thể mất đi cơ hội được bảo vệ toàn diện và trọn đời bằng vắc xin.
| LỊCH TIÊM ĐẦY ĐỦ CHO TRẺ TỪ 0-12 THÁNG TUỔI | ||||||||||
| Vắc xin | Sơ sinh | 2 tháng | 3 tháng | 4 tháng | 6 tháng | 7 tháng | 8 tháng | 9 tháng | 10 tháng | 12 tháng |
| BCG – Vắc xin Lao liều sơ sinh | ✔ | |||||||||
| Heberbiovac, Gene-HBvax, Euvax B – Vắc xin Viêm gan B liều sơ sinh | ✔ | |||||||||
| Infanrix Hexa (Bỉ)/ Hexaxim (Pháp) (vắc xin 6 trong 1) | Bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, Hib và viêm gan B | ✔ | ✔ | ✔ | ||||||
| Pentaxim (Pháp)/ Infanrix IPV+Hib (Bỉ) (vắc xin 5 trong 1) | Bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt và Hib | |||||||||
| Rotarix (Bỉ) | Tiêu chảy cấp do Rotavirus | ✔ | ✔ | |||||||
| Rotateq (Mỹ) | ✔ | ✔ | ✔ | |||||||
| Rotavin (Việt Nam) | ✔ | ✔ | ||||||||
| Synflorix (Bỉ) | Các bệnh do phế cầu khuẩn | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | |||||
| Prevenar 13 (Bỉ) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||||||
| VA-Mengoc-BC (Cu Ba) Viêm màng não do não mô cầu tuýp B,C | ✔ | ✔ | ||||||||
| Vaxigrip Tetra (Pháp)/ Influvac (Hà Lan)- Cúm | ✔ | ✔ | ||||||||
| MVVac (Việt Nam) – Sởi | ✔ | ✔ | ||||||||
| Priorix (Bỉ) – Sởi, Quai bị, Rubella | ✔ | |||||||||
| Menactra (Mỹ) – Viêm màng não do mô cầu tuýp A, C, Y, W-135 | ✔ | ✔ | ||||||||
| Imojev (Thái Lan) – Viêm não Nhật Bản | ✔ | |||||||||
| Varilrix (Bỉ) | Thủy đậu | ✔ | ✔ | |||||||
| Varivax (Mỹ)/ Varicella (Hàn Quốc) | ✔ | |||||||||
| MMR-II (Mỹ) phòng Sởi – Quai bị – Rubella | ✔ | |||||||||
| Jevax (Việt Nam) – viêm não Nhật Bản | ✔ | |||||||||
| Twinrix (Bỉ) – viêm gan A+B | ✔ | |||||||||
| AVAXIM 80U (Pháp) – Viêm gan A | ✔ |
Chi tiết các loại vắc xin cần tiêm cho trẻ dưới 1 tuổi
1. Vắc xin phòng Lao cho trẻ sơ sinh
Theo báo cáo từ Global Tuberculosis Report 2022 – WHO vào năm 2021, Việt Nam hiện vẫn là quốc gia có gánh nặng bệnh lao cao trên toàn cầu khi ghi nhận 169.000 trường hợp mắc bệnh khiến 12.000 trường hợp tử vong và đứng thứ 11/30 quốc gia có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới. Với số liệu này, Bộ Y tế e ngại Việt Nam có thể sẽ đối mặt với nguy cơ bùng phát bệnh lao trong cộng đồng khi số trường hợp mắc và tử vong do căn bệnh này đang có dấu hiệu tăng so với giai đoạn trước đó.
Vắc xin phòng Lao (BCG – Việt Nam) được xếp vào lịch tiêm chủng cho trẻ dưới 1 tuổi và được WHO khuyến cáo tiêm cho trẻ sơ sinh càng sớm càng tốt, tốt nhất nên hoàn thành trong vòng 24 giờ đầu sau sinh. Chỉ cần tiêm một liều vắc xin phòng lao BCG sẽ giúp trẻ chủ động ngăn ngừa bệnh và các biến chứng ảnh hưởng đến phổi, hạch bạch huyết, thận, hệ thần kinh, đặc biệt mang lại hiệu quả cao trong việc phòng ngừa các hình thái lao nguy hiểm, nhất là lao viêm màng não với hiệu quả bảo vệ cao lên đến 70%.
Xem thêm: Lịch tiêm phòng cho trẻ sơ sinh đầy đủ chi tiết, phụ huynh cần lưu ý.
2. Vắc xin phòng Viêm gan B liều trẻ sơ sinh
Theo Bộ Y tế, tại Việt Nam, ước tính có khoảng 10%-20% phụ nữ mang thai được chẩn đoán mắc viêm gan B mạn tính trong thai kỳ và có xu hướng tăng cao liên tục trong tương lai. Bên cạnh đó, viêm gan B có thể lây từ mẹ sang con trong lúc sinh hoặc ngay sau sinh với tỷ lệ lây nhiễm từ 5-10% và có tới 90% trẻ sơ sinh mắc viêm gan B từ mẹ chuyển sang giai đoạn viêm gan B mạn tính. (2)
Các chuyên gia của Vụ Sức khoẻ Bà mẹ – Trẻ em (Bộ Y tế) cho biết, viêm gan do virus HBV được xếp vào một trong hai loại viêm gan do virus có gánh nặng lớn nhất trên thế giới và là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các trường hợp xơ gan, suy gan và gây ra 80% tổng số ca mắc ung thư gan trên toàn thế giới. Việt Nam là quốc gia nằm trong vùng lưu hành dịch tễ rất cao của virus HBV.
Chính vì vậy, WHO khuyến cáo biện pháp hiệu quả nhất để ngăn chặn lây nhiễm HBV cũng như các căn bệnh do chúng gây ra là cho trẻ sơ sinh tiêm vắc xin viêm gan B liều đầu tiên càng sớm càng tốt, tốt nhất nên hoàn thành trong vòng 24 giờ đầu sau sinh (với hiệu quả bảo vệ lên đến 90%). Đây được coi là “thời gian vàng” để vắc xin kích thích hệ miễn dịch của trẻ sản sinh ra kháng thể đặc hiệu nhằm vô hiệu hóa HBV tấn công và gây tổn thương gan ở trẻ. Hiệu quả bảo vệ sẽ giảm dần chỉ còn khoảng 50% và không đạt được tiêu chuẩn bảo vệ nếu tiêm sau 1 tuần. (3)
Tại Việt Nam, vắc xin viêm gan B được cấp phép lưu hành gồm vắc xin Euvax (Hàn Quốc)/Engerix B (Bỉ)/Heberbiovac (Cuba)/Gene-HBvax (Việt Nam).
3. Vắc xin 5 trong 1 / 6 trong 1
Vắc xin 6 trong 1 và vắc xin 5 trong 1 là 2 loại vắc xin quan trọng nằm trong lịch tiêm chủng trẻ em dưới 1 tuổi mà bố mẹ hoặc người giám hộ cần lưu ý để tiêm cho trẻ đầy đủ và đúng lịch.
Tại Việt Nam, vắc xin 6 trong 1 đang lưu hành 2 loại là vắc xin Infanrix Hexa (Bỉ) và Hexaxim (Pháp) giúp ngăn chặn hiệu quả 6 loại bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và rất phổ biến là bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, Hib và viêm gan B. Đối với vắc xin 5 trong 1, trong chương trình Tiêm chủng mở rộng của quốc gia sử dụng vắc xin ComBE Five (Ấn Độ) giúp ngăn chặn hiệu quả 5 loại bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và rất phổ biến là bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, Hib. Còn với tiêm chủng dịch vụ hiện có vắc xin 5 trong 1 Pentaxim (Pháp). Tuy nhiên, nếu tiêm vắc xin 5 trong 1 Pentaxim, bố mẹ và người giám hộ lưu ý cần tiêm thêm vắc xin viêm gan B đơn cho trẻ.
4. Vắc xin phòng phế cầu khuẩn
Phế cầu khuẩn là tác nhân gây nhiều bệnh nguy hiểm như viêm phổi, viêm màng não, viêm tai giữa, nhiễm khuẩn huyết, trong đó tỷ lệ trẻ mắc viêm phổi do phế cầu khuẩn trên toàn thế giới là rất cao. Cứ 20 giây trôi qua, viêm phổi lại cướp đi mạng sống của một đứa trẻ. Tại Việt Nam, ước tính có khoảng 2,9 triệu ca mắc viêm phổi khiến 4.000 trẻ tử vong mỗi năm. Đáng chú ý là, phế cầu khuẩn ngày càng nguy hiểm và là một trong những gánh nặng của y tế thế giới bởi khả năng kháng kháng sinh (nghiên cứu cho thấy phế cầu khuẩn đề kháng rất dữ với cả 16 loại kháng sinh), gây nhiều khó khăn cho quá trình điều trị bệnh.
Dự phòng các bệnh do phế cầu khuẩn bằng vắc xin là biện pháp hiệu quả cao và lâu dài tính đến thời điểm hiện tại, giúp ngăn chặn các bệnh lý do phế cầu khuẩn gây ra ở cả trẻ em và người lớn, từ đó giảm nguy cơ mắc biến chứng nguy hiểm, giảm việc sử dụng kháng sinh và giảm đáng kể tỷ lệ tử vong.
Hiện vắc xin phòng các bệnh do phế cầu khuẩn không có trong chương trình Tiêm chủng mở rộng, chỉ có trong tiêm chủng dịch vụ với 2 loại vắc xin là Synflorix (Bỉ) và Prevenar 13 (Bỉ).
5. Vắc xin ngừa tiêu chảy do Rotavirus
Rotavirus là nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ mắc tiêu chảy cấp, phải nhập viện điều trị thậm chí là tử vong. Ước tính mỗi năm trên toàn thế giới có khoảng 1.7 tỷ trẻ em mắc bệnh tiêu chảy cấp khiến khoảng 525.000 trường hợp tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi. Tại Việt Nam, tiêu chảy cấp gây ra khoảng 500.000 đến 700.000 ca mắc mới hàng năm và được xếp vào nhóm bệnh truyền nhiễm nhóm B. (4)
Các chuyên gia cho biết trẻ em là đối tượng rất dễ nhiễm Rotavirus do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Trẻ càng nhỏ tuổi thì càng có nguy cơ cao mắc bệnh và gặp biến chứng nguy hiểm. Nguyên nhân khiến trẻ tử vong hàng đầu do tiêu chảy cấp được xác định chủ yếu do mất nước, mất điện giải và suy dinh dưỡng.
Vắc xin ngừa Rotavirus tại nước ta hiện có 3 loại: vắc xin Rotateq (Mỹ), vắc xin Rotarix (Bỉ), vắc xin Rotavin (Việt Nam) đều là dạng vắc xin uống nên việc chủng ngừa cho trẻ nhỏ rất đơn giản, dễ dàng.
6. Vắc xin cúm mùa
Cúm mùa là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến, bất cứ ai cũng có nguy cơ mắc cúm bao gồm người già trên 65 tuổi, người có bệnh nền mạn tính, người suy giảm hệ miễn dịch, phụ nữ mang thai, trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ em dưới 2 tuổi. Bởi đây là đối tượng có sức đề kháng yếu, rất dễ bị các chủng virus cúm mùa thường gặp tấn công như cúm A/H3N2, cúm B và A/H1N1 và có nguy cơ cao gặp các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm não,… thậm chí là tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Theo thống kê từ Tổ chức Y tế thế giới, mỗi năm cúm mùa gây ra 5-10% trường hợp mắc ở người lớn và 20-30% trường hợp ở trẻ. Tại Việt Nam, mỗi năm ghi nhận khoảng 1 – 1,8 triệu người mắc cúm mùa. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo, trẻ em từ 6 tháng tuổi trở lên cần được tiêm vắc xin cúm mùa theo lịch tiêm ngừa cho bé dưới 1 tuổi và tiêm mũi nhắc mỗi năm để được vắc xin bảo vệ tối ưu nhất.
Hiện nay, có 3 loại vắc xin cúm mùa được cấp phép và lưu hành tại Việt Nam là vắc xin Tứ giá Vaxigrip Tetra (Pháp), Influvac Tetra (Hà Lan) và GC Flu Quadrivalent (Hàn Quốc).
7. Vắc xin phòng viêm màng não mô cầu tuýp BC và ACYW
Bất cứ ai cũng có thể mắc viêm màng não do não mô cầu, nhưng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là đối tượng có nguy cơ mắc cao nhất, nếu không được điều trị kịp thời trẻ có thể tử vong chỉ trong 1 ngày phát bệnh. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), viêm não mô cầu rất nguy hiểm bởi kể cả khi được chẩn đoán và điều trị kịp thời vẫn khiến khoảng 10% trường hợp mắc tử vong trong vòng 24 đến 48 giờ đầu. Tỷ lệ tử vong cao lên đến 50% nếu không được điều trị kịp thời. Trong trường hợp khỏi bệnh, trẻ vẫn có thể phải đối mặt với nhiều di chứng suốt đời như điếc, tổn thương não bộ… Chính vì vậy, bố mẹ cần bám sát lịch tiêm vắc xin cho trẻ dưới 1 tuổi để trẻ được tiêm chủng đầy đủ, chủ động phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu, bảo vệ sức khỏe tương lai.
Tại Việt Nam, vắc xin VA-Mengoc-BC (Cu Ba) được cấp phép sử dụng để phòng ngừa viêm màng não mô cầu tuýp B,C và vắc xin Menactra (Mỹ) phòng viêm màng não mô cầu do tuýp huyết thanh A,C,Y,W-135.
8. Vắc xin phòng viêm màng não Nhật Bản
Viêm não Nhật Bản là bệnh nhiễm trùng não do virus viêm não Nhật Bản gây ra, đây cũng chính là tác nhân gây viêm não hàng đầu châu Á, với tỷ lệ mắc di chứng và tử vong cao ở trẻ nhỏ khoảng 25-35% . Các di chứng nghiêm trọng trẻ có thể mắc là động kinh, co giật liệt, rối loạn tâm thần, rối loạn ngôn ngữ,… khiến trẻ mất khả năng giao tiếp, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển toàn diện về sức khỏe, trí tuệ trong tương lai và trở thành gánh nặng cho gia đình và toàn xã hội. Chính vì vậy, Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo tiêm chủng là biện pháp đơn giản và duy nhất giúp phòng ngừa bệnh viêm não Nhật Bản. Đồng thời, tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch là rất cần thiết để hệ miễn dịch khỏe mạnh lâu dài.
Hiện nay, có 3 loại vắc xin viêm não Nhật Bản cho trẻ em và người lớn được sử dụng rộng rãi tại Việt Nam là vắc xin Jevax (Việt Nam), vắc xin Imojev (Thái Lan) và vắc xin JEEV (Ấn Độ).
9. Vắc xin thủy đậu
Thủy đậu là bệnh truyền nhiễm cấp tính do VZV gây ra, có đặc tính lây nhiễm cao kể cả khi người bệnh chưa có triệu chứng, lưu hành quanh năm ở các tỉnh thành trên cả nước. Bệnh rất dễ lây lan thông qua đường hô hấp hoặc thông qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết mũi họng hoặc nốt mụn nước của người bệnh. Sốt, đau đầu, nổi mụn nước và ngứa ngáy toàn thân là những triệu chứng đặc trưng của bệnh. Sau khoảng 10 đến 14 ngày, các triệu chứng này sẽ thuyên giảm dần nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách. Ngược lại, nếu các nốt mụn nước không được vệ sinh sạch sẽ, điều trị kịp thời sẽ gây bội nhiễm, có thể để lại sẹo và trẻ có nguy cơ cao đối mặt với các biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm não, viêm màng não, nhiễm trùng máu… thậm chí là tử vong với tỷ lệ cao.
Hiện nay, có 3 loại vắc xin phòng bệnh thủy đậu hiệu quả được sử dụng phổ biến tại nước ta là vắc xin Varilrix (Bỉ), vắc xin Varivax (Mỹ) và vắc xin Varicella (Hàn Quốc).
10. Vắc xin sởi đơn, sởi – quai bị – rubella
Sởi là bệnh lý cấp tính lây nhiễm nhanh chóng qua đường hô hấp từ người bệnh sang người khỏe mạnh trong cộng đồng, thậm chí là xuyên biên giới quốc gia. Bệnh có biểu hiện đặc trưng như sốt, ho khan, phát ban khắp cơ thể, nhạy cảm với ánh sáng, mắt đỏ và trẻ em là đối tượng dễ bị lây nhiễm bệnh nhất bởi cơ thể chưa thể sản sinh kháng thể đặc hiệu chống lại virus sởi. Nếu mắc bệnh, trẻ rất dễ gặp các biến chứng nghiêm trọng và có khả năng kéo dài suốt đời như viêm tai giữa, viêm loét giác mạc, viêm não, viêm màng não, viêm phổi, mất thị lực vĩnh viễn… Nếu bố mẹ không kịp thời cho trẻ tiêm vắc xin theo lịch chích ngừa cho bé dưới 1 tuổi được WHO khuyến cáo hoặc tiêm bù những mũi vắc xin trễ lịch thì có thể khiến dịch sởi bùng phát vì không đảm bảo được miễn dịch cộng đồng.
Hiện nay, Việt Nam đang cấp phép lưu hành vắc xin sởi đơn MVVac (Việt Nam) và vắc xin sởi phối hợp với 2 loại là MMR II (Mỹ) và Priorix (Bỉ).
11. Vắc xin viêm gan A/A+B
Viêm gan được mệnh danh là “sát thủ thầm lặng” bởi các triệu chứng khó nhận biết, dễ nhầm lẫn với triệu chứng của các bệnh khác nếu không thực hiện phương pháp xét nghiệm máu. Đến khi phát hiện thì bệnh đã chuyển sang giai đoạn viêm gan mạn tính, xơ gan, suy gan thậm chí là ung thư gan. Bên cạnh viêm gan B, viêm gan A tuy hiếm gặp nhưng các chuyên gia khuyến cáo không được chủ quan mà cần có biện pháp phòng ngừa phù hợp và chủ động, bệnh vẫn gây ra nhiều biến chứng đặc biệt nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Chính vì vậy, WHO nhấn mạnh cách phòng ngừa viêm gan A,B cũng như các biến chứng đặc biệt nguy hiểm, nhất là ở trẻ sơ sinh – đối tượng dễ bị mắc viêm gan B từ mẹ trong quá trình chuyển dạ hoặc ngay sau sinh là chủ động tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch. Việt Nam hiện cấp phép và đưa vào sử dụng vắc xin phòng viêm gan B Engerix B (Bỉ), Euvax B (Hàn Quốc), Heberbiovac (Cuba) và Gene-HBvax (Việt Nam). Vắc xin phòng viêm gan A là vắc xin Havax (Việt Nam) và Avaxim 80U (Pháp).
Các loại vắc xin cho trẻ trên 1 tuổi cha mẹ nên biết
Song song với việc bám sát và tuân thủ lịch tiêm ngừa cho bé dưới 1 tuổi được WHO khuyến cáo, vẫn còn rất nhiều loại vắc xin quan trọng cho trẻ trên 1 tuổi mà bố mẹ hoặc người giám hộ cần lưu ý để giúp trẻ phòng ngừa nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm mà trong tương lai trẻ có nguy cơ phải đối mặt.
| Giai đoạn | Phòng bệnh | Loại vắc xin | Lịch tiêm |
| Từ 15 tháng tuổi | Thủy đậu | Varivax (Mỹ) | Tiêm mũi 2 (Nếu chưa tiêm vắc xin Varilrix (Bỉ) vào giai đoạn 9 tuổi) |
| Varicella (Hàn Quốc) | |||
| Từ 18 tháng tuổi | Ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và các bệnh do Hib | Infanrix Hexa (Bỉ) | Tiêm mũi 4 (Có thể tiêm lúc 16 tháng tuổi) |
| Hexaxim (Pháp) | |||
| Ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, và các bệnh do Hib | Pentaxim (Pháp) | Tiêm mũi 4 (Bổ sung viêm gan B, có thể tiêm lúc 16 tháng tuổi) | |
| Viêm gan B | Avaxim 80U (Pháp) | Tiêm mũi 2 | |
| Viêm gan A và viêm gan B | Twinrix (Bỉ) | ||
| Cúm mùa | Vaxigrip Tetra (Pháp) | Tiêm mũi 3 (mũi nhắc lúc 19 tháng tuổi) | |
| Influvac Tetra (Hà Lan) | |||
| Từ 2 tuổi | Viêm não Nhật Bản | Jevax (Việt Nam) | Tiêm mũi 3 (Nếu chưa tiêm vắc xin Imojev (Thái Lan) vào lúc 9 tháng tuổi) |
| Jeev (Ấn Độ) | |||
| Imojev (Thái Lan) | Tiêm mũi 2 (Có thể tiêm lúc 21 tháng tuổi) | ||
| Thương hàn | Typhim VI (Pháp) | Tiêm mũi 1 (sau ngày sinh nhật 2 tuổi) | |
| Typhoid VI (Việt Nam) | |||
| Tả | mORCVAX (Việt Nam) | Uống 2 liều cách nhau tối thiểu 2 tuần (14 ngày). | |
| Từ 4 – 6 tuổi | Bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt | Tetraxim (Pháp) | Tiêm 01 mũi |
| Sởi – Quai bị – Rubella | MMR II (Mỹ) | Tiêm mũi 2 | |
| Priorix ( Bỉ) | |||
| MMR (Ấn Độ) | |||
| Viêm não Nhật Bản | Jevax (Việt Nam) | Tiêm 01 mũi nhắc | |
| Jeev (Ấn Độ) | |||
| Thương hàn | Typhim VI (Pháp) | Tiêm 01 mũi nhắc lại sau mỗi 3 năm (đối với đối tượng có nguy cơ cao) | |
| Typhoid VI (Việt Nam) | |||
| Cúm mùa | Vaxigrip Tetra (Pháp) | Tiêm 01 mũi nhắc lại hàng năm | |
| Influvac Tetra (Hà Lan) | |||
| Từ 6 – 18 tuổi | Ung thư cổ tử cung, mụn cóc sinh dục và các bệnh đường sinh dục do HPV | Gardasil (Mỹ | Tiêm 03 mũi với lịch tiêm:
|
| Gardasil 9 (Mỹ) | Người từ 9 – 14 tuổi tại thời điểm tiêm lần đầu:
Người từ 15 – 26 tuổi tại thời điểm tiêm lần đầu:
| ||
| Cúm mùa | Vaxigrip Tetra (Pháp) | Tiêm 01 mũi nhắc lại hàng năm | |
| Influvac Tetra (Hà Lan) | |||
| Thương hàn | Typhim VI (Pháp) | Tiêm 01 mũi nhắc lại sau mỗi 3 năm (đối với đối tượng có nguy cơ cao) | |
| Typhoid VI (Việt Nam) |
Cần lưu ý gì khi tiêm chủng cho trẻ dưới 1 tuổi?
Cơ thể của trẻ em dưới 1 tuổi còn non nớt, rất nhạy cảm, dễ bị tổn thương nên trước khi đưa trẻ đi tiêm chủng, bố mẹ hoặc người giám hộ trẻ cần lưu ý một số vấn đề sau:
1. Trước khi tiêm phòng cho bé
- Để trẻ cảm thấy thoải mái và dễ chịu trong suốt quá trình tiêm chủng, bố mẹ nên ưu tiên cho trẻ mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, thấm hút mồ hôi tốt.
- Mang đầy đủ sổ tiêm chủng, sổ bệnh án (nếu có) và các giấy tờ có liên quan đến trẻ.
- Chủ động trao đổi với bác sĩ các thông tin tiền sử và bệnh sử của trẻ, bởi đây là một trong những dữ liệu quan trọng nhằm giúp bác sĩ quyết định có cho trẻ tiêm hoặc uống loại vắc xin đó không.
- Bố mẹ nên có sự tìm hiểu về thông tin vắc xin trước khi cho trẻ đi tiêm chủng để cùng phối hợp, trao đổi với chỉ dẫn của bác sĩ.
2. Trong khi tiêm phòng cho bé
- Trong quá trình tiêm phòng cho trẻ dưới 1 tuổi, bố mẹ nên bồng trẻ theo tư thế thoải mái và phù hợp để điều dưỡng viên thuận tiện nhất khi tiêm hoặc cho bé uống vắc xin. Việc an ủi, bồng trẻ theo tư thế thoải mái sẽ giúp trẻ giảm bớt căng thẳng và lo sợ trước khi tiêm.
- Yêu cầu điều dưỡng viên kiểm tra, đối chiếu các thông tin cơ bản của vắc xin, đảm bảo vắc xin trước khi được tiêm cho trẻ phải được bảo quản đúng cách, tiêm đúng đối tượng, đúng lịch tiêm, đúng loại vắc xin (vắc xin còn hạn sử dụng), đúng liều lượng và đúng đường dùng.
3. Sau khi tiêm phòng cho bé
- Sau khi tiêm hoặc uống vắc xin, bố mẹ cần cho trẻ ở lại điểm tiêm chủng ít nhất 30 phút để theo dõi phản ứng sau tiêm và xử trí kịp thời những tình huống không mong muốn có thể xảy ra. Đặc biệt, đối với trẻ dưới 1 tuổi, bố mẹ hoặc người giám hộ cần thường xuyên kiểm tra nhịp thở, nhịp tim và nhiệt độ của trẻ để phát hiện sớm các bất thường trên cơ thể trẻ.
- Nếu không có phản ứng sau tiêm nghiêm trọng nào xảy ra, trẻ có thể được về nhà nghỉ ngơi. Lúc này, bố mẹ hoặc người giám hộ cần tiếp tục theo dõi trẻ ít nhất 24 giờ sau tiêm về các dấu hiệu: nhiệt độ cơ thể, nhịp tim, nhịp thở, tinh thần, ăn, ngủ, tại vết tiêm có sưng, đỏ, đau, nhức hay không, phan ban trên da… Trong trường hợp xuất hiện bất kỳ phản ứng bất thường nào (sốt cao kéo dài, khó thét dai dẳng, cứng cổ, co giật, nhạy cảm với ánh sáng,…) cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra và cấp cứu kịp thời. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hạ sốt hay bất cứ loại thuốc nào mà chưa có chỉ định của bác sĩ.
Trẻ dưới 1 tuổi không tiêm hoặc quên tiêm vắc xin đúng lịch có sao không?
Các chuyên gia khuyến cáo lịch tiêm chủng cho bé dưới 1 tuổi cần được thực hiện đầy đủ và đúng lịch bởi đây là khoảng thời gian quan trọng trẻ cần được bổ sung lượng kháng thể mới thay thế lượng kháng thụ động nhận được từ mẹ đã giảm dần theo thời gian. Tuy nhiên, thực tế có một số trường hợp trẻ dưới 1 tuổi bị nhỡ lịch tiêm chủng do sức khỏe không đảm bảo (trẻ sinh non thiếu tháng, trẻ bị sốt hoặc đang trong quá trình sử dụng thuốc điều trị bệnh) hoặc do bố mẹ/ người giám hộ quên lịch tiêm. Trong trường hợp này, bố mẹ hoặc người giám hộ phải có trách nhiệm liên hệ với bác sĩ để đưa trẻ đi tiêm bổ sung. Tùy thuộc vào từng loại vắc xin cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định các mũi tiêm bù phù hợp để đảm bảo trẻ được tiêm chủng đầy đủ theo lịch khuyến cáo của WHO.
Tiêm vắc xin cho trẻ dưới 1 tuổi ở đâu an toàn?
Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC tự hào là đơn vị tiêm chủng uy tín, chất lượng cao hàng đầu Việt Nam, dẫn đầu về quy mô, chất lượng dịch vụ với mạng lưới hàng trăm cơ sở tiêm chủng hiện đại trên toàn quốc. Là đối tác chiến lược toàn diện của nhiều hãng vắc xin trên thế giới và kinh nghiệm dự trù vắc xin trong nhiều năm, VNVC đảm bảo cung ứng bền vững và đầy đủ các loại vắc xin quan trọng cho trẻ em và người lớn, kể cả các loại vắc xin thường xuyên khan hiếm trên thị trường như: vắc xin 5 trong 1, vắc xin 6 trong 1, vắc xin cúm mùa, vắc xin Sởi – Quai bị – Rubella, vắc xin phòng các bệnh do phế cầu khuẩn, vắc xin viêm não Nhật Bản, vắc xin phòng bệnh dại, vắc xin phòng ung thư cổ tử cung và các bệnh do HPV,…
Toàn bộ vắc xin tại VNVC được lưu trữ và bảo quản trong hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP và dây chuyền lạnh Cold Chain đạt chuẩn quốc tế đảm bảo an toàn và hiệu quả của vắc xin. Toàn bộ Khách hàng đến VNVC được khám sàng lọc miễn phí trước tiêm và thực hành an toàn tiêm chủng bởi đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng viên, nhân viên y tế chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, được đào tạo và cấp chứng chỉ An toàn tiêm chủng của Bộ Y tế.
Để đặt lịch tiêm chủng vắc xin cho trẻ em và người lớn tại Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC, Quý Khách hàng có thể gọi tới hotline 028 7102 6595, nhắn tin cho Fanpage VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn hoặc liên hệ trực tiếp Hệ thống các trung tâm tiêm chủng VNVC.
Bố mẹ hoặc người giám hộ có trách nhiệm ghi nhớ lịch tiêm chủng cho bé dưới 1 tuổi để trẻ có cơ hội được vắc xin bảo vệ trước các mầm bệnh nguy hiểm trong những năm tháng đầu đời. Việc tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch không chỉ giúp ngăn chặn trường hợp mắc và tử vong do bệnh truyền nhiễm mà còn là nền tảng vững chắc để trẻ phát triển khỏe mạnh về thể chất lẫn trí não, góp phần quan trọng trong việc xây dựng và phát triển nguồn nhân lực của mỗi quốc gia.
Xem tiếp...