SỨC KHỎE - GIA ĐÌNH

Khớp gối là một khớp phức hợp, lớn và chịu toàn bộ tải trọng của cơ thể. Vì được cấu tạo phức tạp, bởi nhiều thành phần, có tầm hoạt động lớn, nên khớp gối rất dễ bị tổn thương. Mỗi khi bị chấn thương, thường gây tổn thương nhiều thành phần của khớp, đây là mối quan tâm về sức khỏe phổ biến nhất ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là người lớn tuổi. Các vấn đề của khớp gối có thể là nguyên nhân của chấn thương đứt dây chằng hoặc rách sụn, viêm khớp, thoái hóa khớp gối, bệnh gút và nhiễm trùng.

1. Triệu chứng thường gặp của bệnh ở khớp gối​

Triệu chứng đau là triệu chứng thường gặp khi người bệnh gặp các vấn đề ở khớp gối. Vị trí và mức độ nghiêm trọng của đau đầu gối có thể khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân của cụ thể. Các dấu hiệu và triệu chứng đôi khi kèm theo đau đầu gối bao gồm:

• Sưng và cứng
• Đỏ và nóng khi chạm vào

Đỏ và nóng khi chạm vào là triệu chứng kèm theo đau đầu gối

• Yếu hoặc không ổn định
• Nghe thấy tiếng popping hoặc crunch ở đầu gối
• Không có khả năng duỗi thẳng hoàn toàn hai chân hoặc một chân

Khi nào đi khám bác sĩ

Gọi cho bác sĩ nếu bạn:

• Đầu gối không thể chịu trọng lượng của cơ thể hoặc khi đứng lên, bạn đứng không vững do đầu gối không ổn định
• Có dấu hiệu sưng đầu gối
• Không thể dạng hoặc gập hoàn toàn đầu gối của bạn
• Nhìn thấy một biến dạng rõ ràng ở chân hoặc đầu gối của bạn
• Bị sốt, ngoài ra còn đỏ, đau và sưng ở đầu gối
• Bị đau đầu gối nghiêm trọng liên quan đến chấn thương

2. Các nguyên nhân thường gặp dẫn đến đau khớp gối​

Đau khớp gối có thể được gây ra bởi chấn thương, các vấn đề cơ học, các loại viêm khớp và các vấn đề khác.

2.1. Chấn thương​

Chấn thương khớp gối có thể ảnh hưởng đến dây chằng, gân hoặc bao hoạt dịch đầu gối (bursae) bao quanh khớp gối của bạn cũng như xương, sụn và dây chằng tạo thành ổ khớp. Một số chấn thương đầu gối phổ biến hơn bao gồm:

• Chấn thương ACL. Dây chằng chéo trước (ACL) chạy chéo từ trên xuống trước ở mặt trước khớp gối, mang lại cho khớp độ ổn định quan trọng cho khớp. Chấn thương ACL có thể nghiêm trọng và cần phẫu thuật. Chấn thương ACL được xếp từ độ 1 đến độ 3. Vận động viên các môn thể thao va chạm như bóng đá hoặc bóng bầu dục thường bị thương dây chằng chéo trước. Tuy nhiên, va chạm trong thể thao không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra thương tích này. Tiếp đất không đúng cách khi nhảy cao hoặc chuyển hướng đột ngột có thể dẫn đến rách dây chằng chéo trước.
• Gãy xương. Xương đầu gối, bao gồm xương bánh chè có thể bị gãy trong khi va chạm hoặc tai nạn giao thông hoặc ngã. Những người bị loãng xương đôi khi có thể bị gãy xương đầu gối do đi sai tư thế.
• Rách sụn chêm khớp gối (tên tiếng Anh là Torn meniscus). Sụn chêm là một trong những thành phần quan trọng của khớp và dễ bị tổn thương nhất. Rách sụn chêm thường gặp trong tai nạn giao thông, chấn thương thể thao...Sụn chêm rách theo nhiều kiểu khác nhau. Thường gặp là rách dọc, rách ngang, rách hình nan hoa, hình vạt, hình mỏ, hình quai vali và rách phức tạp. Theo vị trí: rách sừng trước, sừng sau, thân; rách vùng vô mạch, vùng có mạch nuôi.
• Viêm khớp gối. Một số chấn thương đầu gối gây viêm ở bao hoạt dịch, các túi nhỏ của chất dịch bên ngoài đệm đầu gối để liên gân và dây chằng trượt trơn tru trên các khớp.

Viêm khớp gối là nguyên nhân thường gặp dẫn đến đau khớp gối

• Viêm gân bánh chè là tình trạng quá tải của gối khi vận động liên tục, kéo dài, khởi động không kỹ trước khi chơi thể thao. Dấu hiệu chính của viêm gân bánh chè là đau, đau nằm ở vị trí trước gối nơi gân bị viêm, đau ngày càng tăng dần, âm ỉ hiếm khi là đau nghiêm trọng. Đau tăng khi vận động gấp duỗi gối như khi thực hiện các động tác leo cầu thang, ngồi xổm, chạy nhiều.

2.2. Vấn đề về cơ học​

Một số ví dụ về các vấn đề cơ học có thể gây đau đầu gối bao gồm:

• Vỡ xương, sụn. Đôi khi chấn thương hoặc thoái hóa xương hoặc sụn có thể gây ra mảnh xương hay sụn vỡ ra và trôi nổi trong không gian chung. Điều này có thể tạo ra bất kỳ vấn đề, trừ khi không chuyển động khớp gối.
• Hội chứng dải chậu chày (tên tiếng Anh là Iliotibial band syndrome) là bệnh lý thường gặp trong hoạt động thể thao, cũng như trong đi bộ, xe đạp, leo núi,... Đau nằm ở phía ngoài của khớp gối, mức độ rất khác nhau. Nó có một vài điểm đặc biệt. Khi nghỉ ngơi, trong khi đi, khi hoạt động các môn thể thao mà cần phải thay đổi mức độ chạy, ví dụ như tenis, bóng rổ, thậm chí cả môn cần phải có sức mạnh như trượt tuyết, nó cũng không đau. Nhưng ngược lại chỉ cần đi bộ đều đều, liên tục, kéo dài thì xuất hiện đau ở bên ngoài của gối, đôi khi làm cho bệnh nhân phải dừng lại.
• Khi dừng hoạt động thì triệu chứng đau cũng giảm hoàn toàn. Các triệu chứng đôi khi không điển hình, chỉ có mỗi dấu hiệu đau ở bên ngoài khớp gối.
• Khớp gối hạn chế. Điều này có thể xảy ra từ một sụn bị rách. Khi một phần sụn vỡ bên trong khớp gối, không thể thẳng hết đầu gối.
• Trật khớp xương bánh chè. Điều này xảy ra khi xương hình tam giác (xương bánh chè) bao gồm mặt trước trên đầu gối, thường ra bên ngoài đầu gối. Có thể lệch và xương bánh chè có thể di chuyển quá nhiều sang phía bên.
• Đau hông hay chân. Nếu có đau hông hay đau chân, có thể thay đổi cách đi bộ để giảm đau khớp. Nhưng thay đổi dáng đi có thể cản trở sự liên kết của xương bánh chè và gây áp lực hơn vào khớp gối. Trong một số trường hợp, vấn đề ở hông hay bàn chân có thể đau đến đầu gối.

2.3. Các loại viêm khớp​

Hơn 100 loại viêm khớp khác nhau và chung đều ảnh hưởng đến đầu gối như:

• Viêm xương khớp. Đôi khi được gọi là viêm khớp thoái hóa, viêm khớp xương là loại thường gặp nhất của viêm khớp.
• Viêm khớp dạng thấp. Các hình thức suy yếu nhất của viêm khớp, viêm khớp dạng thấp là một tình trạng tự miễn dịch có thể ảnh hưởng đến hầu như bất kỳ khớp trong cơ thể, bao gồm cả đầu gối. Mặc dù viêm khớp dạng thấp là một bệnh mãn tính, nó có xu hướng khác nhau về mức độ nghiêm trọng và thậm chí có thể đến và đi.
• Gout. Đây là loại viêm khớp xảy ra khi tinh thể acid uric tích tụ trong các khớp. Trong khi bệnh gút thường ảnh hưởng đến các ngón chân cái, nó cũng có thể xảy ra ở đầu gối.

Gout cũng có thể xảy ra ở đầu gối

• Bệnh giả Gout. Thường bị nhầm lẫn với bệnh gout, giả gout là do các tinh thể calcium pyrophosphate phát triển trong các dịch khớp. Đầu gối là khớp thường gặp nhất bị ảnh hưởng bởi giả gút.
• Viêm khớp nhiễm khuẩn. Đôi khi khớp gối có thể bị nhiễm khuẩn, dẫn đến đau, sưng và đỏ. Chấn thương thường có trước khi khởi phát đau. Viêm khớp nhiễm khuẩn thường xảy sốt.

2.4. Các vấn đề khác​

Hội chứng đau bánh chè-đùi (tên tiếng Anh là Patellofemoral pain syndrome) là một thuật ngữ chung để chỉ cơn đau phát sinh giữa xương bánh chè và xương đùi, phổ biến ở các vận động viên; ở những người trẻ tuổi, đặc biệt là những người có vấn đề về xương bánh chè và ở người lớn tuổi, những người thường phát triển tình trạng khi đã bị viêm khớp xương bánh chè.

3. Yếu tố nguy cơ dẫn đến các vấn đề thường gặp ở khớp gối​

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bạn gặp vấn đề về đầu gối, bao gồm:

• Thừa cân hoặc béo phì làm tăng gánh nặng cho khớp gối của bạn, ngay cả trong các hoạt động thông thường như đi bộ hoặc đi lên xuống cầu thang. Nó cũng khiến bạn có nguy cơ mắc bệnh viêm xương khớp bằng cách đẩy nhanh quá trình phá vỡ sụn khớp.
• Thiếu sức mạnh và dẻo dai của cơ bắp có thể làm tăng nguy cơ chấn thương đầu gối. Cơ bắp mạnh mẽ giúp ổn định và bảo vệ khớp của bạn, và sự dẻo dai của cơ bắp có thể giúp bạn đạt đầy đủ phạm vi hoạt động bình thường của ổ khớp.
• Một số môn thể thao gây gánh nặng lớn trên đầu gối của bạn so với những người khác. Trượt tuyết trên núi cao với đôi giày trượt tuyết cứng và khả năng té ngã, nhảy và việc đập đầu gối liên tục khi bạn chạy hoặc chạy bộ đều làm tăng nguy cơ chấn thương đầu gối. Hay những công việc đòi hỏi sự lặp đi lặp lại trên đầu gối như xây dựng hoặc trồng trọt cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về khớp gối.
• Tiền sử mắc chấn thương. Khi bạn tiếp tục tham gia thể thao hoặc làm việc mà bản thân đã bị chấn thương đầu gối từ trước, thì có nhiều khả năng cao bạn sẽ bị tổn thương đầu gối thêm lần nữa.

4. Biến chứng​

Không phải tất cả đau đầu gối là nghiêm trọng. Nhưng một số chấn thương đầu gối và bệnh lý về khớp gối, chẳng hạn như viêm xương khớp, có thể dẫn đến đau nhiều hơn, tổn thương khớp nặng hơn và có thể dẫn đến tàn tật nếu không được điều trị. Khi bị chấn thương đầu gối, thậm chí khi còn là trẻ vị thành niên thì có nhiều khả năng người đó sẽ bị loại chấn thương tương tự trong tương lai.

5. Phòng ngừa các bệnh về khớp gối​

Mặc dù không phải lúc nào cũng có thể ngăn ngừa đau đầu gối, nhưng những gợi ý sau đây có thể giúp bạn làm giảm chấn thương và suy thoái khớp:

• Duy trì cân nặng khỏe mạnh, đó là một trong những điều tốt nhất bạn có thể làm cho đầu gối của mình. Mỗi Kg tăng thêm đè nặng lên khớp của bạn thì sẽ làm tăng nguy cơ chấn thương và viêm xương khớp.
• Khởi động kỹ trước khi tham gia bất kỳ môn thể thao nào.

Khởi động kỹ trước khi tham gia bất kỳ môn thể thao nào để phòng ngừa các bệnh về khớp gối

• Hãy chắc chắn rằng thực hiện đúng kỹ thuật các kỹ thuật hay chuyển động mà bạn thực hiện trong các môn thể thao hoặc hoạt động.
• Nếu bạn bị viêm xương khớp, đau đầu gối mãn tính hoặc chấn thương tái phát, bạn có thể cần phải thay đổi cách tập thể dục. Cân nhắc chuyển sang bơi lội, thể dục nhịp điệu dưới nước hoặc các hoạt động tác động ít mang tính đối kháng khác - ít nhất là trong vài ngày một tuần.
• Để phòng thoái hóa khớp, nguyên tắc cơ bản là tự luyện tập, chăm sóc, bảo vệ và duy trì chức năng vận động của khớp, tránh quá tải khớp (béo phì, mang vác nặng), tránh ngồi xổm, ngồi bó gối, hạn chế đi lên xuống cầu thang nhiều lần trong ngày hoặc đứng lâu. Các biện pháp xoa bóp, châm cứu, nhiệt, kích thích các đầu mút thần kinh bằng điện hoặc tập yoga, đi bộ, đạp xe... cũng có thể thực hiện khi khớp không đau hoặc đã hết đợt đau khớp.

Nếu đã thoái hóa khớp, khi đau nhiều nên nghỉ ngơi, hạn chế vận động nặng và nên xoa bóp, thoa một số loại dầu làm giảm đau như dầu gió hoặc kem bôi deefhead, voltaren, felden, coltilam, profenid... hoặc uống thuốc giảm đau paracetamol, efferalgan (theo chỉ định của thầy thuốc)... Đồng thời, cần có sự hỗ trợ về tinh thần, động viên, khuyến khích của gia đình, người thân nhằm làm giảm bớt đau đớn, buồn chán, bi quan. Người bệnh cần có ý thức cố gắng vượt lên để hạn chế diễn biến xấu của bệnh tật.

6. Phương pháp điều trị tiên tiến về các bệnh khớp gối hiện nay​

Với đội ngũ bác sĩ tận tâm, giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại, bệnh viện đang là địa chỉ tin cậy cho những bệnh nhân bị thoái hóa khớp tới điều trị bằng phương pháp PRP (tên tiếng Anh là Platelet Rich Plasma). Phương pháp này được chỉ định rất nhiều trường hợp như

• Bệnh lý chóp xoay (viêm, rách chóp xoay)
• Viêm điểm bám gân tại vùng khuỷu, vùng cổ tay, gối
• Viêm cân gan chân
• Viêm gân hoặc các bệnh lý về gân khác
• Chấn thương sụn chêm và dây chằng
• Thoái hóa khớp

So với các phương pháp điều trị truyền thống là sử dụng thuốc, trường hợp nặng có chỉ định phẫu thuật (nội soi hoặc mổ mở), PRP được đánh giá cao về sự an toàn do sử dụng máu được lấy từ cơ thể người bệnh, giúp chấm dứt cơn đau nhanh chóng tới 80-90%. Cộng thêm quá trình điều trị nhẹ nhàng, chi phí hợp lý đã khiến PRP đang ngày càng được áp dụng rộng rãi.

Xem tiếp...