Siêu âm 4D là kỹ thuật chẩn đoán không xâm lấn, an toàn, hiện đại và mang lại nhiều giá trị trong khảo sát hình thái của thai nhi. Tùy vào tình hình sức khỏe của mẹ và bé, bác sĩ sẽ đề nghị thực hiện các mốc siêu âm 4D phù hợp.
Siêu âm thai 4D được thực hiện định kỳ trong những giai đoạn khác nhau của thai kỳ nhằm mục đích:
Siêu âm không gây nhiều đau đớn và hiện nay cũng chưa có bằng chứng cho thấy siêu âm nhiều sẽ gây hại cho em bé. Tuy nhiên, khuyến cáo không nên thực hiện siêu âm khi tuổi thai còn quá nhỏ (khoảng dưới 8 tuần tuổi) vì đây là giai đoạn các tổ chức thai đang được bước đầu được hình thành. Trong khoảng thời gian cơ thể bé chưa ổn định về mặt cấu trúc, không có gì đảm bảo rằng thai nhi sẽ hoàn toàn không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ loại tia nào (kể cả tia X). Hơn nữa, việc siêu âm nhiều khiến cho thai phụ mệt mỏi do phải đi lại, chờ đợi, mất thời gian nghỉ ngơi và tốn kém về mặt kinh tế.
Không nên siêu âm thai nhiều lần khi tuổi thai còn nhỏ
Trên thực tế, siêu âm thai 4D không phải lúc nào cũng thực hiện được. Có những dạng dị tật ở thai nhi chỉ được phát hiện qua siêu âm vào một thời điểm nhất định trong thai kỳ. Trong những lần khám định kỳ, bác sĩ sẽ dặn dò thai phụ các mốc siêu âm 4D phù hợp.
Trường hợp thai phụ siêu âm quá sớm hoặc quá muộn, không đúng mốc siêu âm 4D, dị tật thai có thể không được phát hiện. Do đó, dị tật có thể trở nên nặng hơn do người mẹ không được cảnh báo sớm để quan tâm đến thói quen ăn uống, luyện tập và sinh hoạt điều độ. Nhiều trường hợp phát hiện thai nhi dị tật thì tuổi thai cũng đã lớn, dẫn đến quá trễ để thực hiện đình chỉ thai nghén. Điều này sẽ vô tình gây ra cho em bé rất nhiều thiệt thòi sau khi chào đời.
Sau đây là 3 mốc siêu âm 4D được xem là bắt buộc để xác định thai nhi có phát triển bình thường hay không:
Đây là thời điểm duy nhất thai phụ có thể được đo độ mờ da gáy, nhằm dự đoán một số bất thường nguy hiểm liên quan đến nhiễm sắc thể (tác nhân dẫn đến hội chứng Down, dị dạng tim và chi, thoát vị cơ hoành,...). Nếu phát hiện bất thường, bác sĩ sẽ chỉ định cho thai phụ tiến hành chọc ối vào tuần 17 - 18 để chẩn đoán bệnh. Bước sang tuần thai thứ 13, kết quả đo độ mờ da gáy sẽ không còn chính xác và không còn giá trị nữa.
Trong lần siêu âm này, bác sĩ cũng có thể phát hiện một số dị tật khác, chẳng hạn như thai vô sọ, khe hở thành bụng, không xương mũi,... Trong giai đoạn này, bác sĩ cũng khuyên sản phụ nên làm thêm xét nghiệm double test để tầm soát các bất thường bẩm sinh của thai nhi.
Thời điểm em bé được 22 - 23 tuần tuổi, bác sĩ đã có thể quan sát được tất cả những bất thường liên quan đến hình thái của thai, bao gồm dị tật sứt môi, hở hàm ếch, dị dạng ở cơ quan và nội tạng.
Mốc siêu âm 4D này vô cùng quan trọng vì hầu như tất cả các dị tật đều có biểu hiện vào thời điểm này. Hơn nữa, nếu sản phụ cần đình chỉ thai nghén thì phải làm trước tuần thai thứ 28.
Siêu âm 4D trong tuần 22 - 23
Đây là mốc siêu âm 4D rất quan trọng mà bà bầu không được bỏ qua. Trong giai đoạn này, siêu âm 4D có thể được phát hiện một số vấn đề bất thường về hình thái xảy ra muộn, ví dụ như bất thường ở động mạch, tim hay trong cấu trúc não. Ngoài ra, lần siêu âm này cũng giúp bác sĩ nhận biết tình trạng thai nhi chậm phát triển trong tử cung, vốn là nguyên nhân gây ra suy thai và ngạt sau đẻ.
Các dị tật thai được phát hiện trong thời gian này tuy không thể can thiệp được, song có thể tìm cách ứng phó phù hợp khi sinh, như chọn nơi sinh, phương pháp sinh thích hợp cho thai phụ và chuẩn bị cho việc chăm sóc, chữa bệnh cho trẻ sơ sinh kịp thời ngay sau đó.
Các mốc siêu âm 4D đóng vai trò quan trọng giúp bác sĩ phát hiện chính xác các dị tật ở thai nhi. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là thai phụ chỉ siêu âm ba lần trong suốt khoảng thời gian mang thai. Tùy vào tình hình sức khỏe của mẹ và bé mà bác sĩ có thể cho lịch hẹn cụ thể để siêu âm lại cũng như thực hiện các xét nghiệm cần thiết khác.
Vì sự phát triển khỏe mạnh của em bé ngay khi còn trong bào thai, việc siêu âm thai 4D vào đúng các mốc quan trọng cần được các mẹ đặc biệt chú ý. Siêu âm chính là cách duy nhất để thai phụ biết em bé đang cần gì và muốn gì.
Xem tiếp...
1. Mục đích của siêu âm thai 4D
Siêu âm thai 4D được thực hiện định kỳ trong những giai đoạn khác nhau của thai kỳ nhằm mục đích:
- Đánh giá vị trí và tốc độ phát triển của thai nhi;
- Sàng lọc dị tật thai nhi;
- Kiểm tra em bé sắp sinh chưa (trong trường hợp thai quá ngày dự sinh);
- Hỗ trợ chẩn đoán một số vấn đề trong bụng mẹ, chẳng hạn như thai ngoài tử cung, vị trí ngôi thai;
- Để theo dõi tình trạng của thai nhi khi thực hiện các xét nghiệm đặc biệt như chọc ối, nội soi thai hoặc khi cần tiến hành mổ lấy thai.
2. Siêu âm nhiều có tốt không?
Siêu âm không gây nhiều đau đớn và hiện nay cũng chưa có bằng chứng cho thấy siêu âm nhiều sẽ gây hại cho em bé. Tuy nhiên, khuyến cáo không nên thực hiện siêu âm khi tuổi thai còn quá nhỏ (khoảng dưới 8 tuần tuổi) vì đây là giai đoạn các tổ chức thai đang được bước đầu được hình thành. Trong khoảng thời gian cơ thể bé chưa ổn định về mặt cấu trúc, không có gì đảm bảo rằng thai nhi sẽ hoàn toàn không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ loại tia nào (kể cả tia X). Hơn nữa, việc siêu âm nhiều khiến cho thai phụ mệt mỏi do phải đi lại, chờ đợi, mất thời gian nghỉ ngơi và tốn kém về mặt kinh tế.
Không nên siêu âm thai nhiều lần khi tuổi thai còn nhỏ
3. Nên siêu âm 4D vào thời điểm nào?
Trên thực tế, siêu âm thai 4D không phải lúc nào cũng thực hiện được. Có những dạng dị tật ở thai nhi chỉ được phát hiện qua siêu âm vào một thời điểm nhất định trong thai kỳ. Trong những lần khám định kỳ, bác sĩ sẽ dặn dò thai phụ các mốc siêu âm 4D phù hợp.
Trường hợp thai phụ siêu âm quá sớm hoặc quá muộn, không đúng mốc siêu âm 4D, dị tật thai có thể không được phát hiện. Do đó, dị tật có thể trở nên nặng hơn do người mẹ không được cảnh báo sớm để quan tâm đến thói quen ăn uống, luyện tập và sinh hoạt điều độ. Nhiều trường hợp phát hiện thai nhi dị tật thì tuổi thai cũng đã lớn, dẫn đến quá trễ để thực hiện đình chỉ thai nghén. Điều này sẽ vô tình gây ra cho em bé rất nhiều thiệt thòi sau khi chào đời.
4. Các mốc siêu âm 4D quan trọng
Sau đây là 3 mốc siêu âm 4D được xem là bắt buộc để xác định thai nhi có phát triển bình thường hay không:
4.1. Siêu âm 4D trong tuần 11 - 12
Đây là thời điểm duy nhất thai phụ có thể được đo độ mờ da gáy, nhằm dự đoán một số bất thường nguy hiểm liên quan đến nhiễm sắc thể (tác nhân dẫn đến hội chứng Down, dị dạng tim và chi, thoát vị cơ hoành,...). Nếu phát hiện bất thường, bác sĩ sẽ chỉ định cho thai phụ tiến hành chọc ối vào tuần 17 - 18 để chẩn đoán bệnh. Bước sang tuần thai thứ 13, kết quả đo độ mờ da gáy sẽ không còn chính xác và không còn giá trị nữa.
Trong lần siêu âm này, bác sĩ cũng có thể phát hiện một số dị tật khác, chẳng hạn như thai vô sọ, khe hở thành bụng, không xương mũi,... Trong giai đoạn này, bác sĩ cũng khuyên sản phụ nên làm thêm xét nghiệm double test để tầm soát các bất thường bẩm sinh của thai nhi.
4.2. Siêu âm 4D trong tuần 22 - 23
Thời điểm em bé được 22 - 23 tuần tuổi, bác sĩ đã có thể quan sát được tất cả những bất thường liên quan đến hình thái của thai, bao gồm dị tật sứt môi, hở hàm ếch, dị dạng ở cơ quan và nội tạng.
Mốc siêu âm 4D này vô cùng quan trọng vì hầu như tất cả các dị tật đều có biểu hiện vào thời điểm này. Hơn nữa, nếu sản phụ cần đình chỉ thai nghén thì phải làm trước tuần thai thứ 28.
Siêu âm 4D trong tuần 22 - 23
4.3. Siêu âm 4D trong tuần 31 - 32
Đây là mốc siêu âm 4D rất quan trọng mà bà bầu không được bỏ qua. Trong giai đoạn này, siêu âm 4D có thể được phát hiện một số vấn đề bất thường về hình thái xảy ra muộn, ví dụ như bất thường ở động mạch, tim hay trong cấu trúc não. Ngoài ra, lần siêu âm này cũng giúp bác sĩ nhận biết tình trạng thai nhi chậm phát triển trong tử cung, vốn là nguyên nhân gây ra suy thai và ngạt sau đẻ.
Các dị tật thai được phát hiện trong thời gian này tuy không thể can thiệp được, song có thể tìm cách ứng phó phù hợp khi sinh, như chọn nơi sinh, phương pháp sinh thích hợp cho thai phụ và chuẩn bị cho việc chăm sóc, chữa bệnh cho trẻ sơ sinh kịp thời ngay sau đó.
Các mốc siêu âm 4D đóng vai trò quan trọng giúp bác sĩ phát hiện chính xác các dị tật ở thai nhi. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là thai phụ chỉ siêu âm ba lần trong suốt khoảng thời gian mang thai. Tùy vào tình hình sức khỏe của mẹ và bé mà bác sĩ có thể cho lịch hẹn cụ thể để siêu âm lại cũng như thực hiện các xét nghiệm cần thiết khác.
Vì sự phát triển khỏe mạnh của em bé ngay khi còn trong bào thai, việc siêu âm thai 4D vào đúng các mốc quan trọng cần được các mẹ đặc biệt chú ý. Siêu âm chính là cách duy nhất để thai phụ biết em bé đang cần gì và muốn gì.
Xem tiếp...